(PLO)-Theo Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM, thủ tục giải thể doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, thời gian giải quyết thường kéo dài, nhất là với các đơn vị bị xem là có rủi ro về thuế đã dẫn đến tình trạng “doanh nghiệp chết mà không chôn được”.
Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) vừa có báo cáo gửi UBND TP.HCM về tình hình hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp trong tháng 5-2025.
Nhiều doanh nghiệp đã có đơn hàng đến cuối năm
Theo HUBA, hoạt động sản xuất kinh doanh các ngành hàng đang sôi động trở lại, củng cố niềm tin cho giới doanh nhân. Động lực cho sự phục hồi này đến từ nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số dịch vụ công và vai trò thúc đẩy của đầu tư công. Các dự án hạ tầng không chỉ giúp giao thương thuận tiện mà còn mở ra cơ hội cho doanh nghiệp tư nhân tham gia, qua đó tăng doanh thu và tạo thêm việc làm.
Kết quả là hoạt động của doanh nghiệp đang dần ổn định và có triển vọng tích cực. Nhiều đơn vị đã có đơn hàng đến cuối năm, ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, một số doanh nghiệp đã chủ động giảm phụ thuộc vào thị trường truyền thống, chuyển hướng sang các thị trường mới và đạt được thành quả ấn tượng.
Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu một số nhóm hàng chủ lực tăng mạnh, đơn cử như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 36,2%; dệt may tăng 11%; giày dép tăng 14,5%; đặc biệt, đồ chơi và dụng cụ thể thao tăng vọt 83,6%.
Tuy nhiên, một số ngành như thép, dù doanh thu tăng, vẫn đối mặt với thách thức hàng tồn kho cao, lợi nhuận mỏng, thậm chí nhiều doanh nghiệp báo lỗ trong Quý I-2025.
Dù vậy, triển vọng tăng trưởng tốt được ghi nhận ở các nhóm ngành mới phục hồi như bất động sản, chăn nuôi, thủy sản và bán lẻ.
Doanh nghiệp vẫn còn gặp khó về thủ tục
HUBA ghi nhận Nhà nước và các cơ quan quản lý đã tích cực cải cách hành chính, mang lại thuận lợi cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn kỳ vọng có những cải cách thực chất hơn nữa để giảm thời gian chờ đợi và giải trình với cơ quan chức năng.
Cụ thể, thủ tục đăng ký kinh doanh yêu cầu doanh nghiệp phải có địa chỉ rõ ràng, hợp pháp. Một số trường hợp không chấp thuận đặt trụ sở tại chung cư, ngay cả ở tầng thương mại có lối đi riêng.
Trong hoạt động, doanh nghiệp còn e ngại các cuộc thanh tra, kiểm tra khi cách thức thực hiện đôi khi còn cứng nhắc, tập trung vào tìm lỗi xử phạt thay vì hướng dẫn, đồng hành.
Bên cạnh đó, các quy định về thuế vẫn là một thách thức lớn, ví dụ như quy định về giao dịch với đối tác bị xem là có rủi ro về thuế, hay việc tuân thủ nghiêm ngặt quy định về hóa đơn, chứng từ. Mọi sai sót đều có thể dẫn đến các khoản phạt hành chính nặng, thậm chí liên đới trách nhiệm hình sự.
Đặc biệt, thủ tục giải thể doanh nghiệp còn nhiều vướng mắc, nhất là khâu quyết toán để đóng mã số thuế. Thời gian giải quyết kéo dài, khiến nhiều doanh nghiệp lâm vào tình trạng “chết mà không chôn được” như cảnh báo của nhiều chuyên gia.
Hiệp hội kiến nghị Nhà nước tiếp tục cải cách hành chính, trong đó chú trọng nâng cao tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ của công chức và đẩy mạnh chuyển đổi số. Cần có cơ chế kiểm tra, giám sát thường xuyên cùng chính sách khen thưởng, kỷ luật rõ ràng để chấn chỉnh tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm trong một bộ phận công chức.
Áp lực từ hàng tồn kho, nợ xấu và trái phiếu
Theo khảo sát của HUBA, có tới 75% doanh nghiệp chưa giải phóng được hàng tồn kho, 67% bị nợ đọng khó đòi và 50% doanh nghiệp đề nghị hỗ trợ vốn tín dụng, giảm lãi suất.
Áp lực càng gia tăng khi lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp bất động sản sắp đáo hạn, ước tính khoảng 180.000 tỉ đồng trong năm 2025, tiềm ẩn nguy cơ không thể thanh toán đúng hạn…
Do đó, Hiệp hội kiến nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục duy trì chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ theo tinh thần Thông tư 02/2023/TT-NHNN. Đồng thời, cho phép khoản nợ được gia hạn của năm 2025 được phân bổ trả dần vào các năm cuối của hợp đồng vay.
HUBA cũng đề xuất Ngân hàng Nhà nước khuyến khích các ngân hàng thương mại chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp, xem xét cố định “biên độ lãi ròng” (NIM) ở mức bình quân khoảng 3%.
Hủy kế hoạch kinh doanh vì vướng thủ tục đất đai
Tiếp cận đất đai vẫn là rào cản lớn đối với doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Khảo sát cho thấy có đến 74% doanh nghiệp phải trì hoãn hoặc hủy bỏ kế hoạch kinh doanh vì vướng mắc thủ tục hành chính liên quan đến đất đai.
Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp nhỏ đã xây dựng nhà xưởng trên đất nông nghiệp thuộc sở hữu cá nhân. Dù tình trạng này đã tồn tại nhiều năm, gần đây các cơ quan chức năng siết chặt quy định, không cấp chứng nhận phòng cháy chữa cháy, môi trường, thậm chí không gia hạn giấy phép kinh doanh với lý do “sử dụng đất sai mục đích”.
Hệ quả là doanh nghiệp đối mặt nguy cơ ngừng sản xuất, vướng rủi ro pháp lý, không thể tiếp cận vốn vay hay mở rộng quy mô. Trong khi đó, nhiều khu đất nông nghiệp lại bị bỏ hoang lãng phí do chưa được đưa vào quy hoạch.
HUBA kiến nghị Nhà nước cần có chính sách đột phá, cho phép doanh nghiệp và người dân được sử dụng đất nông nghiệp (trừ đất lúa, rừng phòng hộ) để sản xuất kinh doanh, với điều kiện không ảnh hưởng quy hoạch chung của địa phương. Đồng thời, doanh nghiệp cần cam kết tự nguyện tháo dỡ, không đòi bồi thường công trình trên đất khi Nhà nước thu hồi vì mục đích công cộng.
