Đại tướng Phan Văn Giang cho rằng dù tham gia sau nhiều nước, Việt Nam đã xây dựng được lực lượng gìn giữ hòa bình chất lượng, để lại ấn tượng sâu sắc ở các địa bàn đặc biệt khó khăn.
Chiều 16/6, Quốc hội thảo luận dự án Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Quốc phòng, nhấn mạnh: “Chúng ta đi muộn nhưng không thể đi sau”. Việt Nam bắt đầu tham gia muộn hơn so với nhiều nước, nhưng đã khẩn trương xây dựng lực lượng có chất lượng cao, đủ năng lực thực hiện các nhiệm vụ quốc tế.
Hiện lực lượng mũ nồi xanh Việt Nam đang làm nhiệm vụ tại những địa bàn khó khăn nhất thế giới như Nam Sudan, Abyei và Trung Phi – nơi có khí hậu khắc nghiệt, xung đột triền miên, cuộc sống người dân nghèo đói, thiếu thốn, thường xuyên đối mặt với bệnh tật và thương vong do chiến tranh.
“Chúng ta đăng ký tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc là để thực hiện trách nhiệm với tư cách một quốc gia thành viên”, Bộ trưởng nói. Từ năm 2014, Việt Nam chính thức cử hai sĩ quan đầu tiên làm nhiệm vụ thực địa. Đến nay, đã có Bệnh viện dã chiến cấp 2 chuẩn bị đi lần thứ 7, Đội công binh tham gia lần thứ 6.
Bên cạnh nhiệm vụ chuyên môn, các sĩ quan Việt Nam còn làm nhiều việc nhân đạo không bắt buộc như xây trường, dạy học, giúp người dân ổn định cuộc sống. “Lực lượng các nước khác cơ bản không làm những việc này, nhưng công binh và quân y của ta đều tham gia. Đó là điều tạo nên niềm tin và ấn tượng sâu sắc trong lòng người dân sở tại”, ông nói và chia sẻ câu chuyện cảm động của sĩ quan Mạc Đức Trọng, người day dứt khi kết thúc nhiệm kỳ mà chưa kịp xây xong ngôi nhà cho một cô giáo ở Abyei.
Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Quốc phòng. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội
Đại tướng Phan Văn Giang đồng tình với ý kiến đại biểu về việc cần hoàn thiện chính sách dành cho lực lượng gìn giữ hòa bình, nhất là với nữ quân nhân – những người chịu nhiều thiệt thòi khi công tác ở môi trường nguy hiểm, tiềm ẩn rủi ro cao như sốt rét… Đặc biệt, khối quân y phải khám chữa bệnh trực tiếp, dễ phơi nhiễm bệnh truyền nhiễm.
Hiện nay, chính sách cho lực lượng này mới ở mức nghị quyết Quốc hội và một số nghị định, chưa đủ đồng bộ, thiếu ưu đãi tương xứng. Khi Luật được ban hành, đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để Chính phủ và Bộ Quốc phòng cụ thể hóa bằng hệ thống nghị định, thông tư, bảo đảm tốt hơn cho lực lượng này.
Bộ trưởng cho biết Bộ Quốc phòng đặc biệt quan tâm tới nữ quân nhân. Nhiều người đã tình nguyện tham gia một lúc hai nhiệm kỳ, được xét thăng quân hàm trước thời hạn và ưu tiên bố trí công tác. Một số sĩ quan nữ sau khi hoàn thành nhiệm vụ đã được bầu vào Ban chấp hành Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, đảm nhiệm vị trí Phó ban Phụ nữ Quân đội.
Bộ trưởng cam kết tiếp thu đầy đủ ý kiến đại biểu, nhất là về chế độ chính sách và nội dung ngân sách. Cùng với đó, Chính phủ sẽ xây dựng cơ chế huấn luyện trong nước, trang bị vật tư, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và đối ngoại quốc phòng trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình. Việt Nam cũng sẽ hỗ trợ các nước bạn xây dựng lực lượng, như đã từng giúp Campuchia.
Phát biểu tại nghị trường, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) cho rằng tham gia gìn giữ hòa bình đòi hỏi người lính không chỉ có thể lực, trình độ chuyên môn mà còn am hiểu pháp luật quốc tế, văn hóa đa quốc gia và kỹ năng ngoại giao quốc phòng. Ông đề nghị giao Chính phủ xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực chuyên môn theo từng lĩnh vực cụ thể như công binh, quân y, hậu cần, truyền thông, pháp chế, cố vấn dân sự… Việc chuẩn hóa sẽ giúp tuyển chọn khách quan, phù hợp.
Ông Hùng cũng đề xuất bổ sung quy định về huấn luyện giả định đa tình huống, kết hợp kỹ năng sinh tồn, ứng phó khủng hoảng dân sự và yêu cầu có đánh giá năng lực độc lập trước khi cử lực lượng đi làm nhiệm vụ.
Đại biểu Sùng A Lềnh (Phó đoàn ĐBQH Lào Cai) đề nghị dự thảo luật cần cụ thể hóa tiêu chí về chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ chuyên môn, ngoại ngữ và sức khỏe. Theo ông, cần định lượng rõ mức yêu cầu về ngoại ngữ theo Khung tham chiếu châu Âu; sức khỏe phải đạt loại I hoặc II theo quy định của Bộ Y tế hoặc Bộ Quốc phòng. Sĩ quan được cử đi phải hoàn thành tốt nhiệm vụ trong các năm gần nhất, không vi phạm kỷ luật, đáp ứng đầy đủ yêu cầu thể lực, kỹ thuật và an ninh.
Với nhóm chuyên gia dân sự, ông đề xuất chú trọng kỹ năng nghề nghiệp và khả năng làm việc trong môi trường đa quốc gia, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết các yêu cầu này. Đại biểu cũng nhấn mạnh đặc thù nhạy cảm của hoạt động gìn giữ hòa bình – một hình thức quân sự đối ngoại – và kiến nghị cần xây dựng cơ chế giám sát phù hợp, nhất là trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai, khủng bố, dịch bệnh hoặc khi sĩ quan bị thương tại thực địa.
Dự luật sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua vào ngày 26/6.
Sơn Hà