MỹBan tổ chức Boston Marathon sẽ bồi thường cho 80 runner bị ảnh hưởng do đối thủ sử dụng doping – điều chưa từng xảy ra trong lịch sử thể thao thế giới.
Tháng 11/2024, Ban tổ chức giải marathon lâu đời nhất thế giới chính thức hóa quyết định mang tính lịch sử. Họ sẽ sử dụng ngân sách riêng, thay vì làm theo quy định của Liên đoàn điền kinh thế giới (World Athletics), rằng số tiền thưởng trả cho VĐV bị truất quyền thi đấu vì doping sẽ được phân bổ lại “chỉ khi tất cả số tiền thưởng bị mất được hoàn trả cho cá nhân hoặc tổ chức có liên quan bởi VĐV không đủ điều kiện”.
Các elite nữ tại điểm xuất phát của Boston Marathon ngày 15/4/2024. Ảnh: AP
Ban tổ chức rà soát lại danh sách thành tích và phân loại lại thứ bậc từ năm 1986, thời điểm bắt đầu trao giải thưởng tiền mặt, và làm việc với các cơ quan chống doping. 10 trường hợp doping đã được xác định trong 9 cuộc đua do Hiệp hội điền kinh Boston (BAA) tổ chức (gồm 8 marathon và một giải 5km), với trường hợp đầu tiên từ năm 2003.
Kết quả, 80 runner từ 16 quốc gia sẽ chia nhau số tiền gần 300.000 USD. “Mục tiêu của chúng tôi là đảm bảo các vận động viên bị thiệt hại được công nhận. Một phần của sự công nhận là phân loại lại, phần còn lại là trả cho họ những gì họ xứng đáng”, Jack Fleming, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của BBA, cho biết.
Mary Kate Shea, người đứng đầu Elite của BAA, cho biết ban tổ chức đã liên hệ với nhiều VĐV để thông báo về chương trình và cách đăng ký lấy khoản tiền chênh lệch còn thiếu. Tính đến 24/3/2025, BBA đã trả khoảng 180.000 USD cho 21 VĐV và còn hơn 100.000 USD nữa.
Desiree Linden, runner Mỹ vô địch Boston Marathon 2018, là một trong những VĐV được bồi thường tiền thưởng chêch lệch do đối thủ xếp trên sử dụng doping. Ảnh: AP
Desiree Linden, runner Mỹ vô địch Boston 2018, tiết lộ nhận được 3.000 USD sau khi được chỉnh lại thứ bậc tại giải năm 2014. “Tôi may mắn có được sự hỗ trợ tài trợ, nên không nghĩ số tiền này có tác động lớn đến sự nghiệp của mình. Nhưng với những VĐV trẻ, mới bắt đầu sự nghiệp, mỗi một đôla đều có giá trị”, cô nói.
Neely Spence Gracey, runner Mỹ được đôn từ thứ 9 lên thứ 8 tại Boston 2016, nhớ lại việc ngồi trên ghế dài ở Disneyland, nơi cô đang đi nghỉ, để điền vào mẫu đăng ký nhận số tiền 1.700 USD chênh lệch. Runner người Mỹ biết ơn, nhưng nhấn mạnh khoản tiền chênh lệch này không thể bù đắp cho tất cả những gì cô đã mất ngày hôm đó.
“Điều đó đặt ra rất nhiều câu hỏi: Ai khác đã đánh bại tôi ngày hôm đó mà không bị phát hiện? Họ sẽ bị phát hiện chứ? Còn đối thủ nào gian lận trong những cuộc đua khác?”, Gracey đặt vấn đề.
Buzunesh Deba khi về đích thứ nhì tại Boston Marathon 2014. Cô sau đó được đôn lên làm nhà vô địch, vì VĐV về nhất dính doping. Ảnh: AFP
Được trải rộng trong vài tháng, các khoản chuyển tiền dao động từ 100 USD đến hơn 100.000 USD. Số tiền lớn nhất thuộc về Buzunesh Deba – runner Ethiopia được đôn lên thành nhà vô địch nữ Boston 2014, nhưng phải sau gần 10 năm mới nhận 100.000 USD tiền thưởng từ ban tổ chức. Theo Jack Fleming, trường hợp của Deba là “chất xúc tác” cho chương trình bồi thường của BBA.
“Một VĐV có thể chỉ bị xử phạt 10 năm sau khi họ thi đấu”, Mary Kate Shea giải thích về sự chậm trễ trong việc nhận bồi thường. “Do đó, họ có thể bị xử phạt sau khi nhận tiền thưởng vì xét nghiệm của họ vào ngày thi đấu cho kết quả âm tính. Sau đó, họ có thể đưa vụ việc ra Tòa án Trọng tài Thể thao, từ đó mất rất nhiều thời gian”.
Một khó khăn khác, là ban tổ chức phải khởi kiện bị cáo tại quốc gia cư trú tương ứng sau khi tất cả các kháng cáo trong thủ tục chống doping đã hết hiệu lực.
Ban tổ chức New York Marathon cho biết chính sách của họ về vấn đề này đang “được xem xét”, trong khi Chicago, Paris và London tham khảo các quy định hiện hành của Liên đoàn Quốc tế. Ban tổ chức ở Tokyo và Berlin chưa lên tiếng về sự việc.
Boston Marathon là thành viên World Marathon Majors – hệ thống 7 giải chạy danh giá nhất hành tinh, bên cạnh các giải ở New York, Chicago, London, Berlin, Tokyo và Sydney. Boston Marathon cũng là giải chạy bộ lâu đời nhất thế giới, tổ chức thường niên vào ngày thứ Hai tuần thứ ba trong tháng Tư, bắt đầu từ năm 1897. Từ chỗ chỉ có 18 chân chạy đăng ký năm 1897, Boston Marathon hiện nay đã là giải đấu mơ ước của hàng triệu runner khắp thế giới. Từ năm 2015, số vận động viên tham dự Boston Marathon lên tới 30.000 người.
Hồng Duy