Ông chủ ChatGPT ‘từ thù thành bạn’ với Tổng thống Trump

Hai tuần sau khi Elon Musk “đường ai nấy đi” với Tổng thống Donald Trump, Sam Altman, giám đốc điều hành (CEO) OpenAI, công ty đứng sau ứng dụng ChatGPT, bước vào phòng ăn bên trong câu lạc bộ golf thuộc sở hữu của ông chủ Nhà Trắng ở New Jersey với nụ cười rạng rỡ.

Altman, 40 tuổi, đối thủ lớn nhất của Musk, vừa kết thúc cuộc gặp riêng với Tổng thống Trump và hai người chuẩn bị dùng bữa tối với các nhà tài trợ hàng đầu của ông. Tổng thống giới thiệu Altman với các thành viên câu lạc bộ trong tiếng vỗ tay vang dội, gọi ông là “người vô cùng tài giỏi”.

“Tôi hy vọng cậu ấy đúng về trí tuệ nhân tạo (AI)”, Tổng thống nói.

Cuộc gặp nồng ấm hồi tháng 6 đó khác xa với thái độ lạnh nhạt mà Altman nhận được trong vài tuần đầu sau khi ông Trump đắc cử. Altman xa lánh Musk, người đồng sáng lập OpenAI nhưng đã rời khỏi công ty. Mặt khác, vị trí “người thân cận số một” bên cạnh Tổng thống Trump của Musk khiến Altman không được tham dự các cuộc họp tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago.

Trong lễ nhậm chức của ông Trump tại Đồi Capitol, Altman phải ngồi ở phòng phụ, thay vì ngồi trên hàng ghế chính cùng các CEO công nghệ khác.

Nhưng Altman không từ bỏ nỗ lực tiếp cận Tổng thống. Ông kiên nhẫn chờ đợi thời cơ, lặng lẽ tìm cách vượt qua Musk. Ông thực hiện các thỏa thuận về hạ tầng AI được Tổng thống Trump ủng hộ và tránh mặt người bạn cũ, người từng kiện OpenAI vì cho rằng công ty đã phản bội sứ mệnh của mình.

Altman đã tự mình xây dựng mối quan hệ với Tổng thống, dùng bữa với ông tại Mar-a-Lago hồi tháng 3 và thỉnh thoảng nói chuyện qua điện thoại. Là một đảng viên Dân chủ lâu năm từng chỉ trích ông Trump, Altman giờ đây nói với các cộng sự rằng ông hối hận về những lời lẽ gay gắt đó.

Hôm 4/7, Altman đăng trên X rằng ông không còn là đảng viên Dân chủ, nhấn mạnh đảng này đã ngả quá nhiều về phía cánh tả đến mức khiến ông “không còn chỗ đứng về chính trị”.

Nhưng thực tế, đây cũng là thời điểm thuận lợi để Altman thay đổi lập trường chính trị. Việc Musk đột ngột rời khỏi vòng thân cận của Tổng thống Trump đã tạo cơ hội để ông nhận được hỗ trợ từ chính phủ cho nỗ lực xây dựng cơ sở hạ tầng AI khổng lồ trên toàn cầu, cũng như tác động đến những quy định về AI.

Một dấu hiệu khác cho thấy ảnh hưởng ngày càng tăng của Altman là việc ông sẽ trở thành diễn giả chính tại một hội nghị do Cục Dự trữ Liên bang (Fed) tổ chức vào cuối tháng 7, trình bày với các lãnh đạo ngân hàng về tác động từ AI đối với nền kinh tế.

“Tổng thống Trump đang ấp ủ những điều lớn lao về AI tại Mỹ và xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết để chúng ta dẫn đầu”, một phát ngôn viên của OpenAI nói. “Chúng tôi mong muốn tiếp tục hợp tác với ông để phát triển kinh tế và đảm bảo AI mang lại lợi ích cho mọi người”.

Quá khứ đối đầu

Việc Altman trở thành “cánh tay phải AI” của Tổng thống Trump là điều thực sự khó tin với không ít người. Suốt thời gian dài, ông gần như chỉ quyên góp cho đảng Dân chủ, phản ánh những giá trị cấp tiến của giới công nghệ cao nơi ông làm việc.

Altman ủng hộ ứng viên đảng Dân chủ Hillary Clinton vào năm 2016 vì “Donald Trump đại diện cho một mối đe dọa chưa từng có đối với Mỹ”, ông viết trên blog lúc bấy giờ, cảnh báo nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump sẽ “mang đến thảm họa cho nền kinh tế Mỹ”.

Đầu mùa hè năm đó, Altman viết một bài khác, lập luận rằng “ông Trump đúng về một số vấn đề lớn”, như kinh tế. Nhưng ông không đồng tình với cách ứng viên đảng Cộng hòa đề xuất giải quyết những vấn đề này.

“Với bất kỳ ai quen thuộc với lịch sử nước Đức những năm 1930, việc chứng kiến ông Trump hành động thật đáng sợ”, Altman viết.

Nhưng đồng thời, ông ngày càng lo lắng về chính sách kinh tế của đảng Dân chủ. Khi chính quyền Tổng thống Joe Biden chuẩn bị tung ra gói kích thích kinh tế thời Covid-19, ông đã cảnh báo rằng động thái bơm tiền này sẽ gây ra lạm phát và làm tăng nợ quốc gia. Tuy nhiên, Altman vẫn là một đảng viên Dân chủ trung thành, quyên góp 200.000 USD cho chiến dịch tái tranh cử của ông Biden vào năm 2023.

Theo thời gian, Altman cũng vỡ mộng với chính sách AI của chính quyền Biden. Ông cho rằng Đạo luật CHIPS và Khoa học, nhằm đưa hoạt động chế tạo chip trở lại Mỹ, quá nhỏ bé với khoảng 50 tỷ USD dành cho việc phát triển và sản xuất chất bán dẫn.

Việc chính quyền Biden hạn chế xuất khẩu chip sang những quốc gia mà các đối thủ của Mỹ, như Trung Quốc, có thể tiếp cận đã cản trở nỗ lực Altman theo đuổi suốt nhiều năm nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng AI ở Trung Đông và thu hút đầu tư từ khu vực này.

Tiếp cận từng bước

Mùa xuân năm 2024, Altman bắt đầu tìm cách thu hút ông Trump như một phần trong nỗ lực tiếp cận cả hai đảng. Hiểu rõ rằng ông Trump luôn dành thiện cảm cho những người chiến thắng, OpenAI đã định vị mình là công ty dẫn đầu trong lĩnh vực AI, sau đó làm ông choáng váng bằng công nghệ của mình. Chiến thuật này đã thành công, theo các bình luận viên của WSJ.

Đến tháng 6/2024, các giám đốc điều hành OpenAI gặp ông Trump tại một khách sạn ở Las Vegas và trình diễn cho ông xem ứng dụng Sora, công cụ tạo video từ văn bản Sora, lúc bấy giờ chưa ra mắt nhưng sau đó khiến cả Hollywood chấn động.

Họ lập luận về việc chính phủ cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng AI, xóa bỏ các quy định ngăn cản ngành công nghiệp AI phát triển nhằm đánh bại Trung Quốc. Vài ngày sau, ông Trump tuyên bố trong một chương trình podcast rằng Mỹ cần “vượt mặt Trung Quốc” về AI.

“Chúng ta cần lượng điện năng lớn hơn tất cả những gì ta từng có trước đây để phát triển AI ở cấp độ cao nhất”, ông nhấn mạnh.

Tới đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa vào tháng 7, nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng AI đã trở thành một phần trọng yếu trong cương lĩnh của ông. Một tuần sau, Altman lặp lại quan điểm này trong một bài xã luận trên tờ Washington Post, khẳng định “cơ sở hạ tầng là chìa khóa” trong cuộc chiến AI giữa Mỹ với Trung Quốc hay Nga.

Khi ông Trump thắng cử, Altman dường như đã có một đối tác sẵn lòng đáp ứng mục tiêu của mình, nếu Musk không xuất hiện. Thời điểm đó, Musk đã kiện Altman và đang cạnh tranh với OpenAI bằng công ty xAI của riêng mình. Musk cũng là nhà tài trợ lớn nhất của Tổng thống và hiếm khi rời xa ông.

Vì thế, trong khi các CEO công nghệ khác có thể thoải mái bay đến Mar-a-Lago vài tuần sau bầu cử để gặp ông Trump, Altman lại phải làm việc thông qua các trung gian.

Nhận thấy cần hỗ trợ từ bên ngoài, OpenAI đã thuê Jeff Miller, nhà vận động hành lang và gây quỹ có ảnh hưởng trong phong trào MAGA, cùng Chris LaCivita, cố vấn chiến dịch tranh cử năm 2024 của ông Trump. Cả hai đều giới thiệu Altman với những người thân cận bên cạnh Tổng thống. Altman cũng nhận được trợ giúp từ Larry Ellison, đồng sáng lập Oracle, người đã quen biết ông Trump nhiều năm và sắp mở rộng hợp tác với OpenAI.

Altman đã quyên góp một triệu USD cho lễ nhậm chức của Tổng thống. Khoản quyên góp này giúp ông có được một vé tham dự, nhưng không phải trên hàng ghế khách mời chính.

Ngày hôm sau, ông khiến Musk bất ngờ khi đứng trong Phòng Bầu Dục cùng Tổng thống để công bố hợp đồng đối tác trị giá 500 tỷ USD giữa OpenAI, Oracle và SoftBank của Nhật Bản nhằm xây dựng các trung tâm dữ liệu để đào tạo và vận hành các mô hình AI.

Musk, sau khi biết chi tiết thỏa thuận, đã công kích nó trong hàng loạt bài đăng trên X, cho rằng SoftBank không thể đủ tiền tham gia kế hoạch. Altman tuyên bố Musk hoàn toàn sai lầm. Musk tìm lại một dòng tweet cũ của Altman ca ngợi nhà đầu tư mạo hiểm Reid Hoffman vì ngăn ông Trump tái đắc cử vào năm 2020.

Tranh cãi gay gắt đến mức Tổng thống phải lên tiếng.

“Cậu ấy ghét một người trong thỏa thuận”, ông Trump nói khi trả lời câu hỏi từ phóng viên về việc liệu những lời chỉ trích của Musk có làm ông bận tâm không. “Những người tham gia thỏa thuận đều rất, rất thông minh, nhưng có một người mà Elon tình cờ ghét. Dù sao tôi cũng không ưa một số người nhất định”.

Thông điệp có vẻ đã rõ ràng: Tổng thống sẽ không để những lời chỉ trích từ Musk cản trở việc hợp tác với Altman.

Dự án Abu Dhabi

Sau khi nhậm chức, ông Trump lập tức cho triển khai các chính sách thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng mà OpenAI đã vận động, trong đó có một sắc lệnh hành pháp “Giải phóng Năng lượng Mỹ” được Tổng thống ký ngay ngày đầu nhiệm kỳ nhằm đẩy nhanh việc cấp phép cho các dự án điện.

Khi OpenAI tổ chức hội nghị về AI tại Washington vào ngày 30/1, Bộ trưởng Nội vụ Doug Burgum đã tham dự và Kellyanne Conway, người từng là cố vấn cấp cao cho ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên và vẫn giữ quan hệ thân cận với Nhà Trắng, ngồi ở hàng ghế đầu.

Tháng 3, Altman tham dự bữa tối Tổng thống Trump tổ chức cho các nhà tài trợ tại Mar-a-Lago. Mỗi người dự tiệc đều đóng góp một triệu USD cho siêu ủy ban vận động tranh cử (PAC) của ông.

Đến tháng 5, OpenAI và chính quyền Trump sẵn sàng công bố bước tiếp theo trong thỏa thuận hợp tác với Oracle và SoftBank: Một trung tâm dữ liệu ở Abu Dhabi.

Thỏa thuận này có thể thực hiện được nhờ chính quyền Trump dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu chip dưới thời cựu tổng thống Biden.

Thỏa thuận gồm kế hoạch xây dựng một khu phức hợp trung tâm dữ liệu khổng lồ công suất 5 gigawatt tại Abu Dhabi, Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), để huấn luyện và vận hành các mô hình AI, hợp tác cùng công ty công nghệ địa phương G42.

Musk trước đó đã xây dựng mối quan hệ với Tahnoun bin Zayed, người kiểm soát G42 và quỹ MGX của ông này đầu tư vào cả xAI lẫn OpenAI.

Ngày 14/5, các phóng viên tháp tùng Tổng thống được thông báo về việc ông Trump và OpenAI sẽ công bố kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu ở Abu Dhabi vào hôm sau. Nhưng khi Musk biết Altman đang trong chuyến đi Trung Đông và sẽ đứng cạnh Tổng thống cùng lãnh đạo G42 để công bố thỏa thuận, ông liên tục phàn nàn với các trợ lý của Tổng thống và những người mà ông có quan hệ tại G42. Tình hình căng thẳng đến mức ông Trump phải rút khỏi một cuộc họp để giải quyết.

G42, lo ngại về những phản ứng gay gắt của Musk, đã quyết định hoãn công bố thỏa thuận. Các phóng viên được yêu cầu không đưa tin.

Để xoa dịu Musk, Nhà Trắng đồng ý rằng không quan chức chính phủ Mỹ nào có mặt trong buổi công bố và thông tin chỉ được công bố khi chuyến công du Trung Đông của Tổng thống Trump kết thúc. Thỏa thuận được công bố một tuần sau đó, ít phô trương hơn dự tính ban đầu.

Sự việc này đã gây lo ngại cho một số nhân viên cấp cao Nhà Trắng. Ngay sau khi truyền thông đưa tin vào ngày 28/5 về những nỗ lực của Musk nhằm cản trở thỏa thuận, ông thông báo sẽ rời Nhà Trắng và bắt đầu công khai chỉ trích “Đạo luật To đẹp” của Tổng thống Trump, lúc bấy giờ còn là dự luật.

Chỉ một tuần sau thỏa thuận Abu Dhabi, mối quan hệ giữa Musk với Tổng thống Trump tan vỡ.

Về phần mình, Altman tiếp tục thắt chặt hơn mối quan hệ với chính quyền. Ngày 16/6, OpenAI thông báo ký hợp đồng trị giá 200 triệu USD với Lầu Năm Góc.

Chính quyền Trump dự kiến công bố kế hoạch hành động về AI vào cuối tháng này. OpenAI đã vận động để kế hoạch bao gồm các biện pháp giúp việc xây dựng cơ sở hạ tầng AI trở nên dễ dàng hơn.

Theo truyền thông Mỹ, Nhà Trắng đang cân nhắc cấp đất liên bang cho các công ty công nghệ để xây dựng những trung tâm dữ liệu nhằm huấn luyện mô hình AI.

“Tôi tin vào chủ nghĩa tư bản công nghệ”, Altman gần đây đã đăng trên X, giải thích cho quyết định rời đảng Dân chủ của mình. Ông phác họa ra một thế giới, trong đó con người trở nên giàu có hơn nhờ khoa học, công nghệ và giáo dục sẽ giúp Mỹ duy trì lợi thế toàn cầu.

“Tôi tin điều này khi tôi 20, 30 tuổi, và giờ 40 tuổi tôi vẫn tin như vậy”, ông nói. “Đảng Dân chủ dường như khá phù hợp với điều đó khi tôi 20 tuổi, mất phương hướng khi tôi 30 tuổi, và hoàn toàn đã chuyển sang một hướng khác ở hiện tại”.

Altman không tự nhận mình là đảng viên Cộng hòa, nhưng nói với mọi người rằng ông có thể sẽ bỏ phiếu cho đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử tiếp theo.

Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)