Quen một phụ nữ trẻ trên trang web hẹn hò, Laurence Pang dễ dàng chi 30.000 USD đầu tư vào một dự án thương mại điện tử, để rồi nhận ra mình bị lừa.
Pang, 78 tuổi, diễn viên người Singapore từng tham gia nhiều bộ phim sitcom nổi tiếng, luôn tự nhủ phải cảnh giác với lừa đảo, đặc biệt là lừa đảo qua mạng. Thế nhưng, khi quen biết một phụ nữ trẻ người Philippines tên Mika qua trang web hẹn hò, ông đã mất cảnh giác.
Sau vài tháng làm quen, Mika đã thuyết phục được Pang đầu tư gần 30.000 USD tiền mã hóa vào một dự án thương mại điện tử. Khi không thể truy cập được số tiền đã đầu tư, Pang yêu cầu gọi video với Mika, nhưng lúc này mới giật mình vì thấy người đối thoại không giống ảnh trên trang web chút nào.
“Giống nhiều người cùng tuổi, tôi thường xuyên nhận được các tin nhắn khả nghi”, ông nói. “Nhưng vụ này tinh vi hơn nhiều”.
Ông Laurence Pang và người phụ nữ quen qua mạng, Mika. Ảnh: Instagram/Laurence Pang
Pang là một trong hàng chục nghìn người Singapore năm ngoái rơi vào bẫy lừa đảo với tổng thiệt hại lên tới 1,1 tỷ SGD (hơn 850 triệu USD), tăng 70% so với năm trước. Theo Liên minh Chống lừa đảo Toàn cầu (GASA), con số thực tế có thể cao hơn, vì hơn 2/3 nạn nhân ở Singapore không trình báo giới chức.
Đây chỉ là một phần nhỏ trong ngành tội phạm toàn cầu có quy mô ước tính 1.000 tỷ USD, nhưng người dân Singapore, những người giàu có, thường xuyên tiếp xúc mạng Internet và tuân thủ pháp luật, lại rất dễ trở thành mục tiêu.
“Họ giàu nhưng ngây thơ”, một chuyên gia trong ngành chống lừa đảo trực tuyến nói.
Các trung tâm lừa đảo quy mô lớn hoạt động ở Campuchia, Myanmar và Lào, thường do chính nạn nhân buôn người vận hành.
“Phần lớn hoạt động này xuất phát từ các trung tâm lừa đảo trực tuyến ở Đông Nam Á”, Nick Court, phó giám đốc phòng Tội phạm Tài chính Interpol, cho hay.
Khu vực này được coi là nơi tập trung các tổ chức lừa đảo tình cảm, mạo danh và lừa đảo giả mạo (phishing). Hai năm qua, Singapore nằm trong nhóm nước có nhiều nạn nhân bị lừa đảo nhiều nhất thế giới.
Năm 2023, thiệt hại bình quân đầu người do lừa đảo ở Singapore cao nhất thế giới với 4.031 USD, trên cả Thụy Sĩ với 3.767 USD và Áo là 3.484 USD. Dù số tiền bị lừa đảo năm 2024 có giảm, số vụ trình báo cảnh sát tăng 10%, lên 51.501 vụ.
Nạn lừa đảo trực tuyến hoành hành tới mức chính phủ Singapore từng cân nhắc áp dụng hình phạt đánh roi những người vi phạm. “Chúng tôi cho rằng đây là biện pháp răn đe mạnh”, bà Loretta Yuen, Chủ tịch Ủy ban Chống lừa đảo thuộc Hiệp hội Ngân hàng Singapore, nói. “Biện pháp này vừa mang tính răn đe, vừa mang tính trừng phạt”.
Đa số người bị lừa thiệt hại chưa tới 1.500 USD, nhưng hàng nghìn nạn nhân đã mất trắng tiền tiết kiệm vào tay những kẻ giả danh nhân viên ngân hàng hoặc quan chức chính phủ. Các thủ đoạn phổ biến là lừa đảo thương mại điện tử, việc làm, tình cảm, mạo danh nhân viên công quyền, sử dụng phần mềm độc hại. Hơn 80% vụ lừa đảo ở Singapore là nạn nhân tự chuyển tiền hoặc tài sản mã hóa do bị thao túng.
Những kẻ lừa đảo thường sử dụng video do AI và các phần mềm làm giả khuôn mặt dựng lên. Hồi tháng 3, Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) cảnh báo kẻ xấu thường dùng AI giả danh quan chức, yêu cầu nạn nhân chuyển tiền từ các tài khoản doanh nghiệp.
Việc các ngân hàng Singapore đầu tư mạnh vào số hóa vô tình đẩy nhanh quá trình chuyển tiền đến tay tội phạm. Một số ngân hàng đang đưa ra các biện pháp trì hoãn giao dịch và kiểm tra chặt chẽ hơn để ngăn ngừa. Tội phạm thông thường chỉ cần 30 phút để chuyển tiền ra khỏi hệ thống ngân hàng Singapore.
“Khi đến ngân hàng, nạn nhân đã tin kẻ lừa đảo đến mức rất khó ngăn họ chuyển tiền, đặc biệt với các vụ lừa tình cảm, đầu tư và mạo danh quan chức chính phủ,” bà Yuen, trưởng phòng Pháp lý & Tuân thủ của OCBC, một trong những ngân hàng lớn nhất Singapore, cho biết.
Đa số nạn nhân bị tiếp cận qua Facebook, WhatsApp và Instagram. Hãng Meta cho hay đang đầu tư công nghệ mới để ngăn chặn nội dung lừa đảo. Từ đầu năm 2024, công ty phát hiện và chặn hơn 7 triệu tài khoản liên quan tới các trung tâm lừa đảo ở Myanmar, Lào, Campuchia và Philippines.
Có điều, ngay cả các chiến dịch chống lừa đảo do cảnh sát tiến hành cũng bị kẻ gian lợi dụng. Năm ngoái, chính quyền ghi nhận hơn 1.500 vụ giả danh quan chức, trong đó nhiều vụ kẻ lừa đảo gọi điện cho nạn nhân, tự xưng là cảnh sát Trung tâm Chống lừa đảo để lợi dụng tâm lý tuân thủ pháp luật của người Singapore.
Ông Pang hối hận vì bỏ qua nhiều dấu hiệu cảnh báo như các cuộc gọi từ số điện thoại có mã quốc gia là Nhật Bản nhưng tự xưng là công ty thương mại điện tử ở Philippines. Ông vẫn tin Mika bị ép, vì cô rất dè dặt khi gọi video.
“Điều quan trọng nhất cần nhớ là bất kỳ lúc nào đối phương nhắc đến tiền hoặc tiền điện tử, đó là dấu hiệu cực kỳ nguy hiểm”, ông nói. “Chắc chắn là lừa đảo”.
Hồng Hạnh (Theo FT)