Mỹ đã duy trì hiện diện quân sự ở Trung Đông trong nhiều thập kỷ, hiện có 40.000-50.000 quân đồn trú tại ít nhất 19 căn cứ quân sự.
Mỹ ngày 21/6 (sáng 22/6 giờ Hà Nội) không kích ba cơ sở hạt nhân của Iran, sau khi xung đột giữa Israel và Iran đã kéo dài kể từ 13/6. Ngoại trưởng Iran nói rằng Mỹ đã “vượt lằn ranh đỏ” và nước này sẽ đáp trả.
“Như chúng tôi đã nhiều lần nhấn mạnh, số lượng, mạng lưới trải rộng và quy mô của các căn cứ quân sự Mỹ trong khu vực không phải là điểm mạnh của họ, mà càng khiến họ dễ bị tổn thương”, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) nêu trong tuyên bố ngày 22/6.
Theo tổ chức nghiên cứu độc lập Hội đồng Quan hệ Đối Ngoại (CFR) trụ sở New York, Mỹ đã duy trì các hiện diện quân sự sâu rộng ở Trung Đông trong nhiều thập kỷ, vận hành ít nhất 19 căn cứ trong khu vực, trong đó có 8 căn cứ thường trực tại Bahrain, Ai Cập, Iraq, Jordan, Kuwait, Qatar, Arab Saudi và UAE.
Theo Al Jazeera, Washington có khoảng 40.000-50.000 quân đồn trú ở Trung Đông tính đến giữa năm nay, bao gồm lực lượng đóng tại các căn cứ lớn, cũng như tại các tiền trạm quy mô nhỏ trải khắp khu vực.
Những nơi Mỹ có hiện diện quân sự ở Trung Đông. Đồ họa: AFP
Các căn cứ có nhiều binh sĩ Mỹ nhất là ở Qatar, Bahrain, Kuwait, UAE. Đây là những căn cứ đóng vai trò then chốt trong các hoạt động không quân, hải quân, hậu cần khu vực, thu thập tình báo và triển khai lực lượng.
Căn cứ có nhiều lính Mỹ nhất tại Trung Đông là Căn cứ Không quân Al Udeid ở tây nam thủ đô Doha, Qatar, được thành lập năm 1996. Đây là căn cứ của Qatar, có khoảng 11.000 binh sĩ Mỹ đồn trú bên cạnh binh sĩ Qatar và Anh.
Al Udeid có diện tích 24 ha với hai đường băng dài và hàng chục cơ sở hỗ trợ được bảo trì tốt, có thể tiếp nhận hơn 100 phi cơ các loại, trong đó có tiêm kích, oanh tạc cơ chiến lược, máy bay tiếp dầu, máy bay không người lái (UAV), thiết bị trinh sát.
Căn cứ này là sở chỉ huy tiền phương của Bộ Tư lệnh Trung tâm (CENTCOM), đơn vị đặc trách hoạt động của quân đội Mỹ ở Trung Đông. Đây cũng là trung tâm điều phối các chiến dịch chống khủng bố, không kích, hoạt động nhân đạo của Mỹ tại Iraq, Syria, Afghanistan, Bắc Phi và Nam Á.
Căn cứ Không quân Al Udeid ở tây nam thủ đô Doha, Qatar. Ảnh: PressTV
Các khoản đầu tư của Qatar vào Al Udeid đã giúp căn cứ này luôn duy trì trạng thái sẵn sàng chiến đấu, đồng thời tiết kiệm cho ngân sách Mỹ hàng tỷ USD. Những năm qua, Qatar đã chi hơn 8 tỷ USD để nâng cấp cơ sở hạ tầng cho căn cứ. Ông Trump cho biết Doha sẽ đầu tư khoảng 10 tỷ USD vào những năm tới.
Năm 2024, Qatar đã tuyên bố không cho phép triển khai bất kỳ cuộc tấn công nào từ căn cứ Al Udeid nhằm vào “các nước trong khu vực và xa hơn nữa”.
Trung tâm Hỗ trợ Hoạt động Hải quân (NSA) ở Bahrain là căn cứ hải quân của Mỹ được xây dựng từ năm 1971 trên nền của căn cứ hải quân cũ HMS Jufair của Anh. NSA nằm dưới quyền chỉ huy của Bộ tư lệnh Hải quân Trung tâm Mỹ (NAVCENT) thuộc CENTCOM.
Căn cứ này hiện có khoảng 9.000 nhân sự thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ, gồm cả quân nhân và nhân viên dân sự. Là nơi đóng quân của Hạm đội 5, NSA có nhiệm vụ đảm bảo an ninh cho tàu chiến, máy bay, các lực lượng tăng phái và các cơ sở khác.
Hạm đội 5 Mỹ có khu vực hoạt động bao phủ gần 6,5 triệu km2 diện tích biển, gồm Vịnh Ba Tư, Vịnh Oman, Biển Đỏ, một phần Ấn Độ Dương và ba vị trí chiến lược là eo biển Hormuz, kênh đào Suez, eo biển Bab al-Mandeb.
Mỹ đã duy trì hiện diện quân sự đáng kể tại Kuwait theo thỏa thuận hợp tác quốc phòng năm 1991. Tính đến tháng 1, Mỹ có gần 14.000 binh sĩ đồn trú tại nhiều cơ sở khác nhau ở nước này, chủ yếu là tại căn cứ quân sự Camp Arifjan, được Kuwait xây dựng ở phía nam từ năm 1999.
Đây là căn cứ lớn của lục quân Mỹ, là trung tâm hậu cần, tiếp tế và chỉ huy chính cho các hoạt động quân sự của nước này tại Trung Đông, đặc biệt là trong phạm vi phụ trách của CENTCOM.
Trung tâm Hỗ trợ Hoạt động Hải quân (NSA) ở Bahrain. Ảnh: PressTV
Tại UAE, Căn cứ Không quân Al Dhafra, xây dựng từ năm 1983, là nơi đóng quân của Không đoàn Viễn chinh 380. Căn cứ tập trung vào hoạt động trinh sát, thu thập tình báo và hỗ trợ không chiến. Al Dhafra có các máy bay hiện đại như tiêm kích tàng hình F-22 Raptor và nhiều loại phi cơ trinh sát, trong đó có UAV và máy bay cảnh báo sớm trên không (AWACS).
Một căn cứ quân sự khác của Mỹ ở UAE là Cảng Jebel Ali, cảng nhân tạo lớn nhất thế giới, là trung tâm hậu cần quan trọng đón nhiều tàu hải quân Mỹ ghé thăm hơn bất kỳ cảng nào khác bên ngoài lãnh thổ Mỹ. Cảng này hỗ trợ Hạm đội 5 ở Bahrain.
Mỹ còn có sân bay Ras al Khaimah ở UAE, căn cứ thường phục vụ các hoạt động trinh sát.
Tại Iraq, lính Mỹ đồn trú ở Căn cứ Không quân Erbil (Harir) nằm cạnh sân bay quốc tế cùng tên. Cơ sở này chủ yếu phục vụ các hoạt động không quân ở miền bắc Iraq và Syria, nơi quân đội Mỹ cố vấn cho lực lượng người Kurd và quân đội Iraq.
Lính Mỹ cũng đóng tại các căn cứ khác ở quốc gia này như Camp Teji ở phía bắc thủ đô Baghdad, Trạm An ninh Liên hợp tại quận Al-Rashid, Baghdad, Căn cứ Tiền phương Abu Ghraib ở tỉnh Anbar.
Tổng thống Mỹ George W. Bush thăm căn cứ quân sự Camp Arifjan ở Kuwait, năm 2008. Ảnh: AFP
Đức Trung (Theo Al Jazeera, PressTV, Washington Post)