Lời khuyên từ các cố vấn cùng việc thị trường phản ứng tiêu cực được coi là động lực khiến ông Trump dừng ý định sa thải Chủ tịch Fed.
Căng thẳng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Cục dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell leo thang đáng kể trong tuần trước. Ông Trump chỉ trích Powell vì Fed không hạ lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế. Nhà Trắng lúc đó xác nhận đang xem xét phương án để Tổng thống có thể sa thải Chủ tịch Fed, bất chấp rào cản pháp lý tiềm ẩn.
“Tổng thống và đội ngũ cố vấn sẽ tiếp tục nghiên cứu vấn đề này”, Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett nói ngày 18/4.
Tình hình thay đổi hoàn toàn chỉ sau vài ngày. Trả lời báo giới tại Phòng Bầu dục chiều 22/4, Tổng thống Trump cho biết ông “không có ý định sa thải” Powell và muốn thấy Chủ tịch Fed tích cực hơn nữa trong việc giảm lãi suất.
Chủ tịch Fed Jerome Powell (bên trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AFP
Fed là cơ quan điều hành chính sách tiền tệ hàng đầu của Mỹ, có vai trò như một ngân hàng trung ương. Fed có tính độc lập về chính trị, ra các quyết sách tiền tệ mà cơ quan này cảm thấy phù hợp, không cần quan tâm tổng thống muốn gì. Điều này rất quan trọng đối với sự ổn định kinh tế và tài chính toàn cầu, nhưng là lý do khiến căng thẳng giữa Tổng thống Trump vào ông Powell gia tăng.
Ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã nhiều lần chỉ trích, dọa sa thải ông Powell vì Chủ tịch Fed không hạ lãi suất vào những thời điểm mà Tổng thống Mỹ cho là phù hợp để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Nhưng bối cảnh nhiệm kỳ hai của ông Trump có nhiều khác biệt.
Ông Trump đang nắm trong tay quyền lực lớn hơn bao giờ hết, những người trung thành được bổ nhiệm vào các vị trí chủ chốt trong chính quyền. Nhà Trắng sẵn sàng thách thức những vấn đề pháp lý chưa có tiền lệ, đồng nghĩa kịch bản Powell bị sa thải trước khi hết nhiệm kỳ vào tháng 5/2026 là hoàn toàn có thể xảy ra.
Một số quan chức cấp cao Nhà Trắng coi những phát biểu từ ông Trump về sa thải Powell là hoàn toàn nghiêm túc. Các luật sư Nhà Trắng đã âm thầm đánh giá những lựa chọn pháp lý cho hành động này, bao gồm tìm “lý do chính đáng”, WSJ dẫn các nguồn thạo tin cho hay.
Những trao đổi này dừng lại hồi đầu tuần, khi Tổng thống Trump nói với các trợ lý cấp cao rằng ông sẽ không mạo hiểm tìm cách sa thải Powell.
Ông Trump thay đổi ý định sau khi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick tìm cách can ngăn. Họ cảnh báo quyết định sa thải Chủ tịch Fed sẽ khiến thị trường hỗn loạn hơn nữa và châm ngòi một cuộc đấu pháp lý phức tạp, các nguồn tin cho biết.
Ông Lutnick còn lưu ý Tổng thống Trump rằng việc sa thải Powell khả năng cao không tạo ra sự thay đổi nào về lãi suất, bởi những quan chức khác ở Fed cũng có cách xây dựng chính sách tiền tệ tương tự ông.
“Tổng thống có một đội ngũ cố vấn tuyệt vời, đưa ra lời khuyên về nhiều vấn đề cho ông ấy. Nhưng sau cùng, Tổng thống là người ra quyết định”, Taylor Rogers, phát ngôn viên Nhà Trắng, bình luận về thông tin các trao đổi giữa ông Trump với các trợ lý.
Hầu hết nhà phân tích Phố Wall nhận định sa thải ông Powell sẽ không khiến lãi suất xuống thấp như Tổng thống mong muốn, vì Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) không ủng hộ điều này. FOMC là cơ quan ra quyết sách của Fed, với 12 thành viên, gồm 7 thành viên Hội đồng Thống đốc Fed, Chủ tịch Fed New York và 4 trong số 11 chủ tịch Fed các khu vực còn lại.
Fed trong năm 2024 đã hạ lãi suất tổng cộng 1 điểm phần trăm, chủ yếu do lạm phát đã hạ nhiệt và không muốn tạo ra nguy cơ suy thoái kinh tế, sau thời gian dài siết chính sách tiền tệ. Trong khi đó, chính sách thuế quan của ông Trump đang tạo ra lo ngại khiến lạm phát tăng trở lại.
“Bối cảnh đã thay đổi khá đáng kể”, Peter Conti-Brown, sử gia về Fed tại Đại học Pennsylvania, nói.
Nhưng nguy cơ ông Trump sa thải ông Powell vẫn đủ lớn để châm ngòi cho một đợt giảm hiếm thấy của cả trái phiếu, cổ phiếu và USD trong phiên 21/4.
Phản ứng của thị trường đã gửi đi tín hiệu rõ ràng rằng bất cứ sự can thiệp nào vào hoạt động độc lập của Fed “là điều tiêu cực với mọi tài sản của Mỹ”, Krishna Ghuna, nhà nghiên cứu tại công ty tư vấn đầu tư Evercore ISI, nói. Nó cũng hé lộ “phần nào phản ứng” của thị trường nếu ông Trump thực sự hành động.
“Thị trường sẽ phản ứng như ngày tận thế nếu ông Powell bị sa thải”, Tim Mahedy, cố vấn cấp cao tại Fed San Francisco, bình luận. “Tổn thất sẽ xuất hiện nhanh và nghiêm trọng đến mức Tổng thống buộc phải lập tức thu hồi quyết định hoặc đối mặt một cuộc khủng hoảng tài chính có hệ thống”.
Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 22/4. Ảnh: AFP
Việc ông Trump cam kết không sa thải Chủ tịch Fed đã góp phần trấn an nhà đầu tư, giúp thị trường chứng khoán Mỹ phiên 22/4 phục hồi mạnh. Diễn biến còn cho thấy dù Tổng thống Trump nhấn mạnh ông không nao núng trước những thăng trầm của thị trường, đội ngũ cố vấn Nhà Trắng vẫn rất chú ý đến cách Phố Wall và các doanh nghiệp Mỹ phản ứng với nghị trình của chính quyền liên bang.
Tổng thống Mỹ tiếp tục theo dõi chặt chẽ các thị trường, một quan chức cấp cao chính quyền trả lời FT.
“Ông Trump sau cùng đã làm điều khôn ngoan”, Stephen Moore, từng là cố vấn kinh tế ngoài chính phủ cho Tổng thống Mỹ, nói. “Rõ ràng các thị trường sẽ phản ứng rất tiêu cực với việc sa thải ông Powell. Sau những biến động xảy ra trong tháng qua, đây không phải là thời điểm tốt để tạo thêm bất ổn”.
Như Tâm (Theo Reuters, Washington Post, WSJ)