Iran có nhiều loại tên lửa vươn tới lãnh thổ đối phương, trong khi Israel sở hữu lưới phòng không đa tầng đối phó được nhiều mối đe dọa.
Tướng Effie Defrin, phát ngôn viên Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), hôm 19/6 cho biết Iran đã phóng khoảng 450 tên lửa đạn đạo nhằm vào nước này kể từ khi chiến sự bùng phát hôm 13/6.
Hãng tin NBC News dẫn lời quan chức tình báo cấp cao Israel giấu tên tiết lộ phòng không nước này “chỉ đánh chặn được 65% tên lửa Iran trong ngày 19/6”, so với mức 90% trước đó một ngày. “Iran vẫn có những tên lửa rất tiên tiến và đang sử dụng chúng”, quan chức Israel, người từng giữ chức vụ hàng đầu trong ngành tình báo và vẫn nhận báo cáo hàng ngày của chính phủ, cho hay.
Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), có trụ sở tại Mỹ, nhận định Iran đã dự trữ khoảng 3.000 tên lửa đạn đạo, trong đó khoảng 2/3 đạt tầm bắn trên 1.600 km và đủ sức vươn tới mọi mục tiêu ở Israel. Xa nhất là các dòng Khorramshar, Ghadr và Sejjil, đều có thể bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách tối đa 2.000 km.
Tên lửa đạn đạo Iran khai hỏa trong video đăng hôm 19/6. Video: X/DD_Geopolitics
Ngoài tên lửa đạn đạo, Iran còn biên chế tên lửa hành trình Soumar với tầm bắn 2.500 km và phiên bản nâng cấp Hoveyzeh, có tầm bắn 1.350 km và độ chính xác cao hơn nhiều. Tuy nhiên, chúng được đánh giá là dễ bị bắn hạ hơn tên lửa đạn đạo.
Lực lượng tên lửa Iran được cho là đã hứng chịu tổn thất nặng trong một tuần hứng đòn không kích dữ dội của Israel. Tờ Times of Israel dẫn thông báo của IDF cho biết khoảng 200 bệ phóng tên lửa, tương đương hơn một nửa số tổ hợp trong biên chế quân đội Iran, đã bị phá hủy và hạn chế khả năng khai hỏa của lực lượng này.
Giới chuyên gia nhận định những cuộc tập kích đáp trả nhằm vào Israel trong một tuần qua cũng khiến Iran tiêu thụ khoảng 30-50% lượng tên lửa đủ khả năng uy hiếp đối phương. Dù vậy, quan chức tình báo Israsel nhận định Iran vẫn sở hữu kho tên lửa đủ để duy trì tập kích trả đũa trong thời gian dài.
“Iran đang thể hiện kiên nhẫn chiến lược. Một số người ở Israel và khu vực Trung Đông vội vã cho rằng Iran không còn khả năng đáp trả. Tuy nhiên, Tehran có quyết tâm và khả năng duy trì tập kích. Cần thận trọng hơn nhiều khi đưa ra những phát biểu rằng ‘chính phủ Iran sắp sụp đổ’, điều này hoàn toàn không đúng”, người này nói.
Tầm bắn một số loại tên lửa của Iran. Đồ họa: Reuters
Ở phía bên kia, Israel đã không ngừng xây dựng, nâng cấp năng lực phòng không kể từ khi hứng loạt tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud từ Iraq trong Chiến tranh Vùng Vịnh năm 1991.
Israel được bảo vệ bởi mạng lưới phòng không đa tầng, có thể đối phó nhiều mối đe dọa từ rocket, máy bay không người lái (UAV) tự sát đến tên lửa đạn đạo và hành trình. Lá chắn tầm xa nhất của Israel là hệ thống Arrow-2/3, được phát triển từ giữa những năm 1990 để đối phó với mối đe dọa từ Iran, tiêu tốn hàng tỷ USD và được coi là một trong những lá chắn tên lửa hiện đại nhất thế giới.
Tổ hợp Arrow-3 do Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Israel (IAI) và Boeing của Mỹ phối hợp phát triển, được chế tạo từ năm 2017 và thực chiến lần đầu hồi cuối năm 2023. Hệ thống này được cho là có tầm bắn 2.400 km và hạ được tên lửa đạn đạo ở độ cao 100 km, trước khi chúng bắt đầu lao xuống mục tiêu và trở nên khó đánh chặn hơn.
Phiên bản Arrow-2 cũ hơn, được tối ưu cho nhiệm vụ đánh chặn tên lửa đạn đạo ở pha cuối, khi mục tiêu đã trở lại khí quyển. Mỗi quả đạn có tầm bắn khoảng 90 km và độ cao tối đa 52 km, sử dụng đầu nổ phá mảnh để tăng tỷ lệ đánh trúng mục tiêu.
Dov Raviv, người được ví là “cha đẻ của lá chắn Arrow”, từng tuyên bố hệ thống Arrow “đạt tỷ lệ đánh chặn tới 99,9%” và đáp ứng yêu cầu chỉ để lọt một trong 1.000 quả đạn bay tới. “Mỗi khẩu đội cũng có khả năng bắn hạ cùng lúc hơn 5 tên lửa đạn đạo được phóng trong vòng 30 giây, năng lực hiện chỉ Mỹ và Nga sở hữu”, ông nói.
Bên dưới Arrow là tổ hợp David’s Sling do hãng Rafael của Israel và Raytheon của Mỹ hợp tác sản xuất, có khả năng bắn hạ tên lửa từ khoảng cách tối đa 300 km, được phát triển nhằm thay thế các hệ thống Patriot bị Tel Aviv đánh giá là kém hiệu quả.
Các thành phần chính trong lưới phòng không đa tầng của Israel. Đồ họa: Reuters
Lớp trong cùng là hệ thống phòng không Vòm Sắt, chuyên đánh chặn các mục tiêu tốc độ chậm, bay thấp và quỹ đạo dễ đoán như rocket, đạn cối và UAV tầm thấp. Israel nhiều năm qua đã nâng cấp radar và tên lửa Tamir, giúp Vòm Sắt sở hữu năng lực đối phó tên lửa đạn đạo hạn chế.
Dù vậy, đây vẫn không phải là khí tài chuyên đánh chặn tên lửa đạn đạo và chỉ được dùng như phương án cuối cùng, khi các hệ thống tầm trung và xa đã bị xuyên thủng.
Mỹ cũng triển khai ít nhất một tàu chiến trang bị lá chắn tên lửa Aegis và hai Tổ hợp phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) đến hỗ trợ Israel. Tàu khu trục Aegis thường trang bị tên lửa SM-2, SM-3 và SM-6 với tầm bắn tối đa 1.200 km và chi phí 2-36 triệu USD mỗi quả, trong khi THAAD có khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo ở khoảng cách 200 km.
Quan chức quân đội Israel hôm 14/6 cho biết lưới phòng không đa tầng của nước này có tỷ lệ đánh chặn thành công 80-90%, nhấn mạnh “không có hệ thống nào hoàn hảo 100%”.
Một số chuyên gia nhận định Iran đã sử dụng lượng lớn tên lửa đạn đạo đời cũ trong những trận đánh ở đầu xung đột, nhằm làm quá tải phòng không và tiêu hao tên lửa đắt tiền của đối phương, sau đó chuyển sang những mẫu vũ khí hiện đại và có khả năng xuyên phá lưới phòng thủ tốt hơn.
Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) hôm 16/6 tuyên bố sử dụng chiến thuật mới khiến đạn phòng không Israel tự đánh chặn nhau, mở đường cho tên lửa của họ tấn công mục tiêu.
4 tên lửa đạn đạo Iran sáng 17/6 đánh xuống vùng Glilot ở phía bắc Tel Aviv, nơi đặt tổng hành dinh của Viện Tình báo và Chiến dịch đặc biệt (Mossad), cũng như một số căn cứ tình báo trọng yếu của Israel.
Một quả trong số đó đánh trúng trung tâm hậu cần của Cục Tình báo Quân đội Israel. Một số nguồn tin cho rằng địa điểm trúng đòn có thể là cơ sở của đơn vị tình báo và chiến tranh mạng mang tên “8200”, có vai trò tương đương Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) và là đơn vị quân sự riêng lẻ lớn nhất của Israel.
Trong đợt tấn công ngày 19/6, truyền thông Israel ước tính Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) sử dụng khoảng 30 tên lửa, trong đó nhiều quả vượt qua lưới phòng không đa tầng và gây thiệt hại nghiêm trọng trên lãnh thổ Israel.
Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng cuộc chiến tiêu hao kéo dài với Iran ở cường độ hiện tại là không khả thi đối với Israel. Theo Marker, tờ báo tài chính hàng đầu của Israel, hoạt động đánh chặn tên lửa khiến nước này tốn 285 triệu USD mỗi đêm, trong khi nguồn bổ sung vũ khí không đáp ứng được tốc độ tiêu thụ.
Các khu vực ở Israell hứng tập kích trả đũa của Iran. Đồ họa: Reuters
Tom Karako, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho biết ngành công nghiệp quốc phòng Israel sẽ phải mất nhiều năm để sản xuất đủ số lượng tên lửa đánh chặn dự trữ cần thiết cho nhu cầu hiện nay.
Washington Post ngày 18/6 dẫn nguồn thạo tin với các đánh giá tình báo của Washington và Tel Aviv cho biết quân đội Israel chỉ đủ tên lửa để duy trì hoạt động phòng không trong 10-12 ngày tới, nếu không có sự hỗ trợ từ Mỹ và Iran duy trì cường độ tấn công hiện nay.
“Vào cuối tuần này, Israel có thể chỉ đánh chặn được ít tên lửa Iran hơn, do họ phải tiết kiệm đạn phòng không. Họ sẽ phải lựa chọn mục tiêu nào cần đánh chặn. Hệ thống phòng không Israel đã bị áp đảo”, nguồn tin cho hay.
Phạm Giang (Theo Reuters)