Có Nghị quyết 68 như nắng hạn gặp mưa rào: Làm sao để doanh nghiệp nhỏ kịp ‘thấm nước mưa’?

Ngay sau phiên tham luận của các chuyên gia về đóng góp ý kiến thúc đẩy kinh tế tư nhân theo tinh thần của Nghị quyết 68, tọa đàm “Loại bỏ những rào cản để kinh tế tư nhân phát triển theo Nghị quyết 68” do Báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức vào sáng ngày 10-6 tiếp tục bước vào phần thảo luận chuyên sâu.

Doanh nghiệp khát vốn, giải làm sao?

Ông Huỳnh Tấn Lộc – Giám đốc Công ty TNHH SkyBus, doanh nghiệp chuyên thiết kế cải tạo nội thất xe limousine cho biết, doanh nghiệp đang gặp một số khó khăn trong việc cấp phép, đặc biệt là trong giai đoạn COVID-19 và trong giai đoạn khủng hoảng lĩnh vực đăng kiểm vừa qua.

Dù vậy, tín hiệu vui là đầu năm 2025, có một bước ngoặt đánh dấu sự phát triển trở lại với sự hỗ trợ của cơ sở pháp lý là Thông tư 47 ngày 15-11-2024 có hiệu lực từ ngày 1-1-2025 cho phép các đơn vị như công ty có chức năng cải tạo xe mà không phải thông qua giấy phép cải tạo xe như trước đây, trên cơ sở tuân thủ các điều kiện của Thông tư.

“Đặc biệt là khi Nghị quyết 68 của Ban chấp hành Trung ương được ban hành càng tạo điều kiện cho lĩnh vực kinh tế tư nhân phát triển. Đây là động lực cho các đơn vị tư nhân cố gắng hơn nữa đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội, tạo việc làm cho người lao động và tăng nộp ngân sách nhà nước cũng như đóng góp vào các vấn đề an sinh xã hội”- ông Lộc nói.

Giám đốc Công ty TNHH SkyBus cho biết thêm, vấn đề chung của các doanh nghiệp khi đạt đến một mức độ phát triển và cần tăng trưởng mạnh là vốn. Vấn đề này đang rất cần có sự hỗ trợ, kết nối của cơ quan ban ngành để doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ và bền vững hơn.

“Tình hình chung của doanh nghiệp là cần vốn để phát triển, vì vậy cần có cơ chế mở cho các doanh nghiệp. Cụ thể là sự hỗ trợ từ phía các ngân hàng.

Ngoài ra chúng tôi cần có sự hỗ trợ của Nhà nước bằng ngân hàng phát triển, tiền thân là quỹ hỗ trợ phát triển trước đây hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng cần các cơ quan ban ngành kết nối các quỹ đầu tư trong và ngoài nước để doanh nghiệp có vốn phát triển”- ông Huỳnh Tấn Lộc nói.

Đối với vốn vay, ở góc độ ngân hàng, ông Vũ Đức Hậu, đại diện Ngân hàng Vietcombank Chi nhánh Long Thành cũng trăn trở khi lĩnh vực này có nhiều rào cản, nhất là cấp vốn vay cho các doanh nghiệp khởi nghiệp (startup).

Theo ông Hậu, trong quá trình làm việc với các doanh nghiệp trong nước, phía ngân hàng nhận ra có ba cái khó khăn trong hoạt động. Thứ nhất là nguồn lực nhất là vốn, thứ hai là con người và thứ ba là công nghệ.

Đối với vấn đề vốn, ông Vũ Đức Hậu cho biết, theo quy định cho vay của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thì hầu như việc thẩm định vấn đề cho vay phải dựa trên yếu tố đầu vào. Theo đó, doanh nghiệp muốn vay phải có tài sản đảm bảo tốt, dòng tiền ổn định kế hoạch trả nợ ngắn hạn khả thi… thì ngân hàng mới cấp ngân sách.

Trong khi đó, có nhiều doanh nghiệp có ý tưởng kinh doanh rất tốt và khả thi, ban lãnh đạo có tiềm lực nhưng lại không đáp ứng được yếu tố đầu vào, nên việc cấp vốn vay rất khó.

“Theo tôi được biết, hiện nay trên thế giới các định chế tài chính đã cho định giá theo yếu tố đầu ra, tức là họ dựa trên khách hàng. Sản phẩm đầu ra của doanh nghiệp đó là gì, chiến lược, con người, kế hoạch kinh doanh thế nào… từ đó định giá vốn vay.

Trong khi ở Việt Nam lại thiếu dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, nên doanh nghiệp tốt – chưa tốt đang trộn lẫn với nhau. Vì thế, khi thiếu dịch vụ xếp hạng tín nhiệm thì ngân hàng cũng không có sự phân định để đưa ra các chính sách, tỉ lệ cho vay phù hợp.

Chính điều này mà hiện nay việc cấp vốn vay vẫn phải phải dựa vào tài sản đảm bảo hết” – ông Hậu nói.

Ông cũng lo ngại chính sách tín dụng Việt Nam đang biến người dân, doanh nghiệp đang trở thành người đi kinh doanh tài sản bất động sản.

Theo vị này, hiện nay dù phía ngân hàng cũng có các chính sách cho vay dựa trên tài sản hình thành trong tương lai nhưng chỉ dành cho các dự án bất động sản. Trong khi các dự án startup dù tiềm năng nhưng lại không thể cho vay, vì vướng các định chế tài chính.

Chúng tôi mong muốn phía NHNN, cơ quan nhà nước có các hướng mở trong nguồn vốn cho doanh nghiệp, đặc biệt là cho doanh nghiệp vừa và nhỏ khi có dự án startup khả thi. Tôi cho rằng có thể xem xét đến việc cho ngân hàng hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp dựa trên tín nhiệm bảo lãnh hoặc đơn vị uy tín nào đó bảo lãnh…

Ông Vũ Đức Hậu, đại diện Ngân hàng Vietcombank Chi nhánh Long Thành

Trước vấn đề này, ông Nguyễn Hoàng Hải, nguyên Phó giám đốc Sở Tài chính TP.HCM cũng lấy ví dụ về game Flappy Bird do người Việt lập trình cũng là tài sản vô hình nhưng đáng giá tiền tỉ.

Từ đó ông gợi ý, phía NHNN và ngân hàng “mẹ” cần có góc nhìn thông thoáng hơn trong việc cấp vốn cho doanh nghiệp, đặc biệt là startup.

Ông Hải mong rằng mô hình vay vốn tín sẽ không đi vào quên lãng mà phát huy vai trò của nó trong kinh tế, sao cho phù hợp với định chế pháp luật hiện nay.

Ví Nghị định 68 như cơn mưa trong nắng hạn, doanh nghiệp nhỏ lo không thấm được “nước mưa”

Bà Lê Thị Giàu – Chủ tịch HĐQT Bình Tây Food khẳng định Nghị quyết 68 như một “cơn mưa rào” sau thời kỳ “nắng hạn” cho các doanh nghiệp trong nước.

Bà Giàu đặc biệt đánh giá cao việc Nghị quyết này tập trung hoàn toàn vào các doanh nghiệp tư nhân, thể hiện sự bình đẳng lớn của chính sách đối với công dân làm doanh nghiệp. Nữ lãnh đạo của Bình Tây Food đã phân loại và kiến nghị cho từng nhóm doanh nghiệp, trong đó tập trung đưa ra kiến nghị về chính sách cho nhóm doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ:

Theo bà Giàu, Chính phủ nên xem xét có một khoảng thời gian thích nghi, ví dụ 6 tháng, 1 năm hoặc 2 năm cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đối với các chính sách mới như đóng bảo hiểm xã hội và nộp thuế.

Bởi lẽ, những đối tượng này thường là nông dân tập buôn bán hoặc hoạt động sinh kế ở địa phương, nhưng họ tạo lại đóng một vai trò không hề nhỏ trong nền kinh tế tư nhân.

Việc áp đặt ngay các quy định có thể vô tình làm những người sản xuất nhỏ này thất nghiệp. Ví dụ, một người có vài chục quả trứng gà thì không thể đem bán ở siêu thị mà phải bán ở tiệm tạp hóa nhỏ.

Về chính sách bảo hiểm xã hội, bà Giàu nhận định đây là một chính sách “tốt vô cùng”, nhưng cần có thời gian để các doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ hiểu rõ giá trị thực sự của nó.

Cũng theo bà Giàu, để chính sách này thành công và đi vào cuộc sống thì cần tập trung yếu tố then chốt:

Trước hết, cần thiết có sự đoàn kết giữa cán bộ nhà nước và tư nhân để thực hiện thắng lợi trong kỷ nguyên mới. Bên cạnh đó, cán bộ nhà nước phải lắng nghe và hiểu doanh nghiệp. Về phía doanh nghiệp, bà nhấn mạnh cần có “lòng tự trọng” và thực hiện đúng pháp luật, bởi nếu làm sai sẽ tự chịu ảnh hưởng. Ví dụ phòng cháy chữa cháy không đúng thì “nhà mình cháy trước”.

Cuối cùng, bà Giàu khẳng định Nghị quyết 68 là rất tốt, nhưng nếu doanh nghiệp nào “không ý thức mà lợi dụng chính sách, lợi dụng sự ưu đãi này làm bậy thì phải bị nghiêm luật, nghiêm pháp luật thật nặng để trừng trị”. Tương tự, cán bộ nhà nước lạm dụng quyền hạn cũng phải bị xử lý.

Điều này sẽ khiến mọi người e ngại và chính sách sẽ đi vào cuộc sống tốt đẹp, toàn dân đoàn kết. Có thể xem Nghị quyết như một con đường tốt, và doanh nghiệp phải chạy đúng luật, nếu chạy sai sẽ bị phạt.

Ở góc độ DN vừa và nhỏ, ông Trần Lâm, Giám đốc Công ty TNHH Natural House cũng bày tỏ: Một trong những vướng mắc lớn nhất mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNVVN) đang phải đối mặt chính là rào cản về mặt bằng sản xuất.

Hiện nay, quy định buộc các doanh nghiệp có hoạt động sản xuất, dù chỉ phát sinh một lượng nhỏ nước thải, phải đặt cơ sở trong khu công nghiệp (KCN) đang tạo ra một khó khăn lớn.

Dù hợp lý về mặt quản lý song quy định này lại chưa phù hợp với thực tế của doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn có quy mô doanh thu khiêm tốn, thường chỉ từ vài chục đến dưới một trăm tỉ đồng. Với năng lực tài chính có hạn, họ không thể đáp ứng yêu cầu thuê những lô đất diện tích lớn từ 2.000m² đến 5.000m² với chi phí đắt đỏ trong các KCN.

Vướng mắc này tạo ra một nghịch lý, khi Nhà nước luôn khuyến khích doanh nghiệp chuyển dịch từ thương mại sang sản xuất để tạo ra giá trị cốt lõi thì chính sách về mặt bằng lại đang cản trở quá trình đó.

Vấn đề tương tự cũng xảy ra trong lĩnh vực nông nghiệp, bởi khi doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu, hoạt động này cũng được xem là sản xuất công nghiệp và lại vướng phải bài toán nan giải là tìm kiếm mặt bằng đáp ứng đúng quy định.

Ông Lâm ghi nhận và đánh giá cao những chủ trương hỗ trợ quỹ đất quy mô nhỏ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, xem đây là một tín hiệu đáng mừng.

Mặc dù vậy, ông cũng bày tỏ những băn khoăn lớn về tính hiệu quả trong quá trình thực thi.

“Câu hỏi mà nhiều doanh nghiệp đặt ra là làm thế nào để họ có thể tiếp cận được thông tin và nhận được sự hỗ trợ này một cách minh bạch, dễ dàng, và liệu quỹ đất được chia nhỏ đó có thực sự đáp ứng đủ nhu cầu rất lớn từ cộng đồng doanh nghiệp hay không? Tôi cho rằng, doanh nghiệp có thể tự nỗ lực để giải quyết bài toán về vốn và kinh doanh nhưng những rào cản về pháp lý, quy định thì họ không thể tự mình tháo gỡ”- ông Lâm nói.

Về vấn đề này, TS Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế cho rằng để tháo gỡ cần có những giải pháp mang tính nuôi dưỡng doanh nghiệp một cách thực chất.

Có thể kể đến việc đưa ra cơ chế quy hoạch bắt buộc, yêu cầu các KCN và cụm công nghiệp, kể cả do tư nhân đầu tư, phải dành ra một tỉ lệ quỹ đất nhất định cho doanh nghiệp vừa và nhỏ thuê, đồng thời Nhà nước có thể hỗ trợ đầu tư hạ tầng cho phần diện tích này.

Bên cạnh đó, việc học hỏi mô hình từ Nhật Bản, nơi nhà nước xây sẵn nhà xưởng quy mô nhỏ và cho doanh nghiệp thuê trong 5 năm đầu, cũng là một gợi ý đáng giá. Cách làm này giúp doanh nghiệp ổn định sản xuất ban đầu và khi đã lớn mạnh, họ có thể tự tìm mặt bằng lớn hơn, nhường lại cơ hội cho các doanh nghiệp mới.

Suy cho cùng, một chính sách hỗ trợ tốt giống như một cơn mưa rào quý giá. Tuy nhiên, để “nước mưa” thật sự thấm sâu và nuôi dưỡng mảnh đất doanh nghiệp, cần phải có sự chuẩn bị đồng bộ về hạ tầng và cơ chế thực thi, nếu không thì chính sách sẽ khó phát huy hiệu quả, chỉ như nước chảy qua mà thôi.

Tiến sĩ Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế

Trong vai trò quản lý, ông Trần Đức Dũng, Chủ tịch Viện Nghiên Cứu Ứng Dụng Công Nghệ và Kinh Doanh, Sở KH&CN TP.HCM nhận định để phát triển kinh tế tư nhân, điều kiện tiên quyết là phải tháo gỡ hai rào cản lớn nhất đang kìm hãm doanh nghiệp là pháp lý và tín dụng.

Phân tích cụ thể, ông Dũng chỉ ra rằng hầu hết các doanh nghiệp tư nhân đang bị trói chân bởi hai vướng mắc cốt lõi.

Thứ nhất là rào cản về pháp lý, với các quy định còn chồng chéo, chưa đủ minh bạch và thông thoáng.

Thứ hai là rào cản về tín dụng, khi việc tiếp cận các nguồn vốn chính thức vẫn là một bài toán vô cùng khó khăn.

“Nếu hai rào cản này không được khai thông, doanh nghiệp sẽ không có cơ hội để phát triển” – ông Dũng nhấn mạnh.

Từ những thực tế đó, vị chuyên gia đã đề xuất hai nhóm giải pháp trọng tâm cần được thực thi quyết liệt.

Một là, cần phải xây dựng một hành lang pháp lý thực sự minh bạch, công bằng và thông thoáng để tạo một môi trường kinh doanh thuận lợi.

Hai là, các cơ chế, chính sách hỗ trợ phải được triển khai một cách tự tin và nhanh chóng, đi thẳng vào thực tiễn.

Ông nhấn mạnh việc cần tránh tình trạng bàn luận kéo dài mà không đưa ra được giải pháp cụ thể, đồng thời phải có cơ chế rõ ràng để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận được các nguồn tín dụng.

Bên cạnh đó, ông Trần Đức Dũng đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của yếu tố con người trong quá trình xây dựng và thực thi chính sách để đảm bảo hiệu quả. Khẳng định về kết quả của các giải pháp này, ông Dũng tin rằng việc loại bỏ các rào cản trên sẽ giúp tinh giản nhiều công đoạn, nâng cao hiệu quả thực thi chính sách và tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân.