Thị trường dầu mỏ toàn cầu đang đối mặt với những thách thức cam go nhất trong nhiều năm trở lại đây. Mặc dù những lo ngại ban đầu về sự leo thang căng thẳng giữa Israel và Iran đã phần nào dịu xuống, nhưng bức tranh tổng thể vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro đẩy giá dầu lên cao.
Cú sốc ban đầu
Cuộc đối đầu giữa Israel và Iran vẫn là tâm điểm chú ý và là yếu tố rủi ro lớn nhất đối với giá dầu. Sau những đợt tấn công qua lại, đặc biệt là các cuộc không kích của Israel vào các cơ sở hạt nhân và tên lửa của Iran, thị trường dầu mỏ đã trải qua những cú sốc ban đầu.
Giá dầu Brent và WTI đã tăng vọt hơn 7% vào cuối tuần trước, thậm chí có lúc chạm ngưỡng 77,49 USD/thùng dầu WTI. Tuy nhiên, đà tăng này đã tạm lắng vào đầu tuần khi các báo cáo cho thấy Iran đang tìm kiếm một lệnh ngừng bắn thông qua các bên trung gian, và Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng xác nhận Iran mong muốn giảm leo thang.
Sự hạ nhiệt này phản ánh niềm tin tạm thời của thị trường rằng các cơ sở hạ tầng cung cấp dầu mỏ cốt lõi chưa bị ảnh hưởng trực tiếp.
Các chuyên gia phân tích Tập đoàn tài chính Mizuho (Nhật) cho biết, việc đảo Kharg là trung tâm xuất khẩu dầu quan trọng của Iran, chưa bị tấn công là yếu tố then chốt giúp kiềm chế giá. Tuy nhiên, đây chỉ là sự ổn định mong manh.
Nếu Israel chuyển sang chiến tranh kinh tế bằng cách nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng hydrocarbon của Iran, hoặc nếu Iran leo thang bằng các chiến dịch tên lửa rộng lớn hơn, kịch bản giá dầu tăng vọt lên 120-150 USD/thùng hoàn toàn có thể xảy ra.
Theo giới phân tích, eo biển Hormuz, cửa ngõ cho khoảng một phần năm lượng tiêu thụ dầu toàn cầu (khoảng 18-19 triệu thùng/ngày), vẫn là điểm nóng.
Mặc dù Iran sẽ gặp khó khăn trong việc đóng cửa eo biển do sự hiện diện của Hạm đội 5 của Mỹ, nhưng khả năng họ nhắm mục tiêu vào các tàu chở dầu hoặc cài mìn các tuyến đường vẫn là mối đe dọa thực sự. Mức độ can thiệp điện tử vào hệ thống định vị tàu thuyền thương mại đã tăng đột biến trong những ngày gần đây, cho thấy cuộc chiến ngầm trên biển đang diễn ra và có thể ảnh hưởng đến dòng chảy dầu.
Hãng tư vấn năng lượng Rystad Energy nhận định, đây có thể là một cuộc xung đột ngắn ngủi, vì leo thang thêm có thể vượt khỏi tầm kiểm soát của các bên liên quan.
Chính quyền Trump cũng được cho là muốn giá dầu chỉ khoảng gần 50 USD/thùng và có lợi ích trong việc kiềm chế xung đột để ngăn giá năng lượng tăng vọt.
Tuy nhiên, RBC Capital Markets lại cảnh báo rằng Israel đang chuẩn bị cho một cuộc xung đột dài hơn, điều này làm tăng khả năng các cơ sở xuất khẩu dầu và cơ sở hạ tầng quan trọng trong khu vực có thể trở thành mục tiêu.
Giá xăng tại Việt Nam sẽ tăng lên 30.000 đồng/lít nếu điều này xảy ra
Giá dầu thô toàn cầu vẫn đang tiếp tục áp sát mức 80 USD/thùng. Nguyên nhân, căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông đang gây áp lực lên giá dầu. JP Morgan vừa đưa ra cảnh báo, trong trường hợp xảy ra kịch bản tồi tệ nhất, giá dầu thô toàn cầu có thể leo lên 120–130 USD/thùng. Đó là xung đột quân sự tại Trung Đông leo thang và dẫn đến việc đóng cửa eo biển Hormuz, nơi vận chuyển 1/5 lượng dầu toàn cầu. Đặc biệt nếu xuất khẩu 2,1 triệu thùng/ngày của Iran bị cắt đứt vì chiến sự giữa Iran và Israel ngày càng căng thẳng hơn.
Theo giới phân tích, nếu giá dầu thô toàn cầu leo lên 130 USD/thùng, giá xăng Việt Nam cũng bị ảnh hưởng theo. Điều này đã từng diễn ra trong lịch sử.
Đó là vào tháng 6-2022, giá xăng tại Việt Nam chạm mức giá 32.000 USD/lít, mức cao nhất trong lịch sử giá xăng Việt. Thời điểm đó, giá dầu thô toàn cầu cũng chạm mức gần 130 USD/thùng.
Sau đó, để giảm bớt gánh nặng cho người dân và doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước đã nhanh chóng triển khai các biện pháp giảm thuế phí đối với mặt hàng xăng dầu. Nhờ những chính sách kịp thời này, giá xăng trong nước đã hạ nhiệt đáng kể, mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho nền kinh tế.
Vượt qua thách thức
Các công ty Việt và người tiêu dùng cần chuẩn bị cho kịch bản giá dầu tăng vọt, không chỉ do địa chính trị mà còn do sự phức tạp của cung cầu toàn cầu và các yếu tố kinh tế vĩ mô. Sự cảnh giác cao độ và các kế hoạch ứng phó linh hoạt là điều cần thiết để vượt qua giai đoạn biến động này.
Theo tiến sĩ Bùi Duy Tùng, Đại học RMIT Việt Nam, khu vực Trung Đông với vai trò là một trong những nguồn cung dầu lớn nhất thế giới, luôn là tâm điểm của sự biến động khi có xung đột. Các nhà giao dịch thường có xu hướng “mua trước, hỏi sau” khi có dấu hiệu bất ổn do dự báo nguồn cung dầu sẽ bị gián đoạn.
Giá dầu thô toàn cầu tăng giá mạnh sẽ đặt ra một thách thức đối với Việt Nam, một quốc gia phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu dầu. Khi giá dầu tăng, nhu cầu ngoại tệ để nhập khẩu dầu cũng tăng theo, có thể đẩy giá trị của đồng Việt Nam xuống. Một đồng tiền yếu hơn có thể tạo ra tác động truyền dẫn đến lạm phát, khi giá của các mặt hàng nhập khẩu, bao gồm dầu, tăng tính theo đồng nội tệ.
“Về dài hạn, việc khuyến khích sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và tìm kiếm các nguồn năng lượng thay thế, đa dạng hóa nguồn cung dầu nhập khẩu sẽ giúp Việt Nam giảm thiểu sự phụ thuộc và dễ bị tổn thương trước các cú sốc giá dầu toàn cầu.
Cuộc xung đột tại Trung Đông một lần nữa khẳng định sự mong manh của thị trường năng lượng toàn cầu và những tác động dây chuyền khó lường đến các nền kinh tế phụ thuộc. Việt Nam cần chủ động và linh hoạt trong các chính sách điều hành để đảm bảo ổn định vĩ mô và duy trì đà tăng trưởng” – tiến sĩ Bùi Duy Tùng cho biết.
Việc giá xăng dầu tăng mạnh luôn là một thách thức lớn đối với mọi nền kinh tế, đặc biệt là nguy cơ đẩy lạm phát lên cao và gia tăng gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp.
Các nhà phân tích của Goldman Sachs cho biết, việc tung kho dự trữ dầu chiến lược (SPR) sẽ giúp tăng nguồn cung và hạ nhiệt giá, nhưng biện pháp này cũng chỉ trong giai đoạn ngắn hạn vì hiệu quả phụ thuộc vào quy mô và thời gian duy trì. Chính phủ sử dụng các biện pháp tài khóa như giảm thuế nhiên liệu tập trung vào việc hỗ trợ những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.
Theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM (Huba), để giảm thiểu tác động của những biến động khó lường từ thị trường dầu mỏ toàn cầu và các cú sốc địa chính trị, việc đầu tư mạnh mẽ vào năng lượng tái tạo và nâng cao hiệu quả năng lượng đã trở thành một chiến lược sống còn đối với các công ty Việt. Đây không chỉ là xu thế tất yếu của thời đại mà còn là giải pháp bền vững để đảm bảo an ninh năng lượng.
Việc sử dụng năng lượng sạch thể hiện trách nhiệm xã hội của công ty Việt, giúp xây dựng thương hiệu xanh, thu hút khách hàng và đối tác ngày càng quan tâm đến phát triển bền vững. Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu có thể cao, nhưng với sự phát triển của công nghệ, giá thành năng lượng tái tạo đang ngày càng giảm, và chi phí vận hành thấp sẽ mang lại lợi tức đầu tư đáng kể về lâu dài.
“Doanh nghiệp nên đầu tư mạnh mẽ hơn vào năng lượng tái tạo và hiệu quả năng lượng để giảm thiểu sự phụ thuộc vào dầu mỏ, vốn rất nhạy cảm với các cú sốc địa chính trị. Việc chuyển đổi năng lượng không chỉ giúp chống biến đổi khí hậu mà còn tăng cường an ninh năng lượng và ổn định giá.
Thay thế máy móc, thiết bị cũ kém hiệu quả bằng các công nghệ mới, tiết kiệm điện hoặc nhiên liệu hơn. Ví dụ hệ thống chiếu sáng LED, động cơ hiệu suất cao, biến tần, hệ thống quản lý năng lượng thông minh (EMS). Những khoản đầu tư này tuy ban đầu có chi phí, nhưng sẽ nhanh chóng hoàn vốn và mang lại lợi ích lâu dài”- ông Hoà nhận định.
Doanh nghiệp nên thực hiện các chương trình kiểm toán năng lượng, đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và vận tải, như tối ưu lộ trình, chuyển đổi phương tiện sử dụng nhiên liệu hiệu quả hơn hoặc xe điện, và đa dạng hóa nhà cung cấp.
Việc này không chỉ giảm chi phí khi giá dầu tăng mà còn nâng cao hiệu suất hoạt động tổng thể. Khi chi phí đầu vào được kiểm soát và ổn định, công ty Việt có thể giữ giá bán cạnh tranh hơn, hoặc tăng biên lợi nhuận, từ đó có lợi thế hơn so với đối thủ.
Trong bối cảnh thị trường năng lượng đầy biến động như hiện nay, việc công ty Việt coi trọng và đầu tư bài bản vào năng lượng tái tạo cũng như hiệu quả năng lượng không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc để đảm bảo sự ổn định, tăng trưởng và vị thế dẫn đầu trong tương lai.
Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM
