Với kiến thức quân sự sâu rộng và phong cách làm việc nhanh gọn, dứt khoát, tướng Caine đã khiến Tổng thống Trump đặt trọn niềm tin vào ông với chiến dịch không kích Iran.
Khi Tổng thống Donald Trump và các cố vấn hàng đầu cân nhắc về một chiến dịch quân sự nhằm vào Iran hồi đầu tháng 6, Phó tổng thống JD Vance và Ngoại trưởng Marco Rubio muốn đảm bảo rằng quân đội Mỹ sẽ không bị sa lầy vào một cuộc chiến khác ở Trung Đông.
Tướng Dan Caine tại cuộc họp báo của Lầu Năm Góc hôm 26/6. Ảnh: AP
Tướng Dan Caine, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân mới được phê chuẩn chức vụ, cũng có chung mối lo ngại tương tự về việc đặt các binh sĩ Mỹ vào tình thế nguy hiểm.
Ông trải một tấm bản đồ bên trong Phòng Tình huống ở Nhà Trắng, giải thích về cách Lầu Năm Góc có thể bảo vệ các phi công tham gia nhiệm vụ cũng như quân đội Mỹ ở Trung Đông khỏi bất kỳ cuộc trả đũa nào, nếu được lệnh tấn công các cơ sở hạt nhân Iran.
Những khẳng định đầy tự tin của Caine gây ấn tượng mạnh với Tổng thống Trump. Và khi cuộc không kích ngày 21/6 nhằm vào ba cơ sở hạt nhân Iran diễn ra gần như đúng hoàn toàn với những phương án mà ông đã nêu, ảnh hưởng của ông đối với Tổng thống càng được củng cố.
Trong vòng chưa đầy một tuần sau chiến dịch, Caine đã phát biểu trước công chúng hai lần và nhận được những lời khen ngợi nồng nhiệt từ Tổng thống.
“Tôi phải nói rằng tướng ‘Razin’ Caine thật phi thường”, ông Trump hôm 25/6 nói với các phóng viên, sử dụng biệt danh của Caine trong không quân, cho thấy mức độ gần gũi giữa hai người.
Theo một số quan chức quân sự Mỹ am hiểu vấn đề, sau thời gian ngắn đảm nhận cương vị mới, Caine đã trở thành một trong những cố vấn thân cận nhất của Tổng thống Trump.
Một tuần trước và ngay sau cuộc tấn công, ông hầu như ngày nào cũng có mặt ở Nhà Trắng. Khi chiến dịch không kích Iran diễn ra vào tối 21/6, tại Phòng Tình huống, Tổng thống Trump liên tục đặt câu hỏi với ông để được giải đáp. Ông đã thuật lại cuộc tấn công, trình bày chi tiết trên bản đồ và giải thích những gì đang xảy ra ngay tại chỗ.
Caine nói rằng ông tin Iran không hay biết gì về đòn tập kích và trả lời nhiều câu hỏi nhất so với mọi quan chức khác có mặt trong phòng.
Một quan chức cấp cao Mỹ cho biết Tổng thống Trump luôn tìm thẳng đến Caine để có được thông tin thực tế về những gì đang diễn ra.
“Tướng Caine là người chú trọng chi tiết và tập trung tuyệt đối vào việc thực hiện các mục tiêu quân sự của Tổng thống Trump”, báo Wall Street Journal dẫn lời Phó tổng thống Vance cho hay. “Sau khoảng hai tháng nhậm chức, tướng Caine đã giúp giám sát một loạt cuộc không kích cực kỳ chính xác, không gây ra thương vong nào cho Mỹ và xóa sổ năng lực hạt nhân Iran. Tôi nghĩ cách tốt nhất để đánh giá hiệu quả công việc của ông ấy là dựa vào kết quả. Nước Mỹ đang trở nên an toàn và mạnh mẽ hơn nhờ vào chiến dịch thành công do ông ấy giám sát cuối tuần trước”.
Câu hỏi đặt ra cho Caine hiện tại là liệu ông có thể duy trì được hay không ranh giới khó khăn giữa việc là một thành viên trong nhóm thân cận với Tổng thống Trump và một cố vấn quân sự cấp cao phi chính trị, vai trò vốn có lâu nay của Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump từng bất mãn gay gắt với chủ tịch hội đồng tham mưu trưởng liên quân lúc bấy giờ, tướng Mark Milley, đến mức ông thậm chí còn ám chỉ trên mạng xã hội rằng Milley nên bị “hành quyết”. Tổng thống Joe Biden đã ban lệnh ân xá cho Milley như một trong những hành động cuối cùng của mình trước khi rời Nhà Trắng do lo sợ một ngày nào đó, tướng về hưu này có thể bị Tổng thống Trump truy tố.
Hôm 26/6, trong cuộc họp báo với Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth, Caine đã tránh bị cuốn vào các chủ đề chính trị hay đưa ra quá nhiều ý kiến. Bộ trưởng Hegseth dành phần lớn bài phát biểu mở đầu của mình để ca ngợi Tổng thống Trump và chỉ trích giới truyền thông vì công bố thông tin rò rỉ từ một báo cáo tình báo sơ bộ đánh giá rằng đòn không kích chưa thể phá hủy nền tảng cốt lõi của chương trình hạt nhân Iran.
Khi đến lượt mình phát biểu, tướng Caine bám sát các chi tiết kỹ thuật của chiến dịch. Ông trình bày cặn kẽ về cách quả bom xuyên hầm dùng trong cuộc không kích được phát triển và giải thích cách Lầu Năm Góc đánh giá thiệt hại tại ba địa điểm.
Một phóng viên đã đặt câu hỏi rằng liệu ông có bị áp lực phải thay đổi đánh giá của mình để phù hợp với một chương trình nghị sự chính trị hay không. Không do dự, ông nhanh chóng đáp: “Không, tôi chưa từng và sẽ không bao giờ làm vậy”.
Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên thường dành lời khen ngợi các tướng lĩnh được bổ nhiệm vào các vị trí cấp cao, nhưng gần như tất cả đều dần mất đi tín nhiệm, đa phần do ông có xu hướng đẩy họ đến ngưỡng phải lên tiếng về các vấn đề chính trị.
“Tướng Caine phải giúp các quan chức dân sự ở Nhà Trắng trở thành những lãnh đạo thời chiến tốt nhất có thể. Một khi họ đưa ra quyết định, ông phải đảm bảo quân đội thực hiện trung thành mọi mệnh lệnh hợp pháp”, Peter Feaver, giáo sư khoa học chính trị và chính sách công tại Đại học Duke, nói. Tuy nhiên, Feaver lưu ý rằng khi thực hiện những điều này, tướng Caine có thể bị chỉ trích là “tham gia vào chính trị”.
Trước khi trở thành tướng lĩnh thân tín bên cạnh Tổng thống Trump, tướng Caine không được nhiều người biết đến. Con đường thăng tiến của ông bắt nguồn từ một căn cứ không quân ở miền tây Iraq vào năm 2018. Caine, lúc đó là phó chỉ huy đơn vị tác chiến đặc biệt của Chiến dịch Nhổ Tận gốc nhằm đánh bại tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, đã thay mặt lực lượng báo cáo với Tổng thống Trump tại căn cứ.
“Tổng thống đã bị ấn tượng bởi tướng Caine”, một cựu sĩ quan quân đội cấp cao nắm rõ về cuộc gặp cho biết. “Rõ ràng Tổng thống ấn tượng với cách ông ấy giao tiếp, cách tiếp cận thẳng thắn khi trả lời các câu hỏi”.
Tại một buổi gây quỹ năm 2024 dành cho các nhà tài trợ lớn, ông Trump đã kể lại cuộc gặp gỡ với Caine. Theo lời ông, các lãnh đạo quân sự khác từng nói với ông trong nhiệm kỳ đầu rằng Mỹ không thể đánh bại IS nhanh chóng, nhưng Caine lại khẳng định “có thể khiến đối thủ tan nát”.
Caine dành phần lớn sự nghiệp quân sự của mình với vai trò phi công tiêm kích F-16 trong Lực lượng Vệ binh Quốc gia Không quân, nhiều lần được triển khai đến Trung Đông. Ông từng lái chiến đấu cơ bảo vệ bầu trời Washington trong vụ khủng bố ngày 11/9/2001. Sau đó, ông đảm nhận nhiệm vụ lên chiến thuật tác chiến đặc biệt cho máy bay tàng hình, cũng như các chương trình tuyệt mật tại Lầu Năm Góc, Bộ Tư lệnh Tác chiến Đặc biệt Liên quân và Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA).
Tướng Caine cùng Tổng thống Trump và các quan chức cấp cao chính quyền Mỹ trong Phòng Tình huống, Nhà Trắng, trong lúc cuộc không kích các cơ sở hạt nhân Iran diễn ra. Ảnh: Nhà Trắng
Sau khi trở về từ đợt triển khai ở Iraq, ông rời khỏi không quân vào năm 2024 với quân hàm thiếu tướng, chỉ vài tháng trước khi ông Trump nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai.
Chánh văn phòng Nhà Trắng Susie Wiles sau đó đã gặp Caine để họp bàn về vị trí tiềm năng trong chính quyền Trump. Cuối cùng, ông được đưa trở lại quân đội và được đề cử làm Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân.
Trong cuộc bỏ phiếu hồi tháng 4, Thượng viện đã xác nhận Caine vào vị trí với 60 phiếu thuận và 25 phiếu chống.
Caine trở thành sĩ quan quân đội đầu tiên đã nghỉ hưu và là tướng lĩnh đầu tiên không mang quân hàm 4 sao giữ chức vụ sĩ quan quân sự cấp cao Lầu Năm Góc.
Ngay cả trước khi nhận nhiệm vụ, Caine đã phải gạt bỏ những cáo buộc rằng ông quá thân cận với Tổng thống Trump.
Trong phiên điều trần phê chuẩn của Thượng viện, ông đã phủ nhận một câu chuyện mà Tổng thống Trump từng kể về cuộc gặp của họ vào năm 2018. Theo ông Trump, khi hai người gặp nhau, Caine đội mũ MAGA và nói: “Tôi sẵn sàng giết người vì ngài”.
Tuy nhiên, trước ủy ban điều trần, Caine cho hay ông nghĩ rằng Tổng thống có thể đã nói về người khác. “Tôi chưa bao giờ mang trên người vật phẩm mang thông điệp chính trị nào hay nói bất cứ điều gì có ý như vậy”, ông tuyên bố.
John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump từ năm 2018 đến 2019, cho biết ông chưa bao giờ thấy Caine đội mũ MAGA hay nói bất cứ điều gì liên quan đến chính trị trong chuyến đi Iraq năm 2018.
“Trong ấn tượng của tôi, Caine sẽ là một vị tướng phi chính trị điển hình mà chúng ta luôn cố gắng có được cho vai trò Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân”, Bolton nói.
Khi Tổng thống Trump và đội ngũ của ông tranh luận về kế hoạch tập kích Iran tại Phòng Tình huống, Caine đã vạch ra nhiều lựa chọn quân sự thay vì ủng hộ một hướng hành động cụ thể.
Trong tuần trước cuộc tấn công, Caine có mặt tại Nhà Trắng hàng ngày, giúp chính quyền lên kế hoạch về các quy trình an ninh tác chiến và cách giữ bí mật chiến dịch. Ông đến Nhà Trắng một lần nữa vào ngày 22/6 để họp sau khi Mỹ hoàn thành cuộc không kích.
Trước đó, theo một số trợ lý Nhà Trắng, Caine không thường xuyên xuất hiện. Họ cũng biết rất ít về lý lịch hay cuộc sống bên ngoài chính phủ của ông.
Một quan chức Nhà Trắng cho hay Tổng thống Trump dần có thiện cảm với Caine vì ông luôn nói chuyện ngắn gọn và trả lời câu hỏi nhanh chóng, không rườm rà.
Ông Caine trình bày chi tiết về chiến dịch không kích Iran trong cuộc họp báo tại Lầu Năm Góc ngày 26/6. Ảnh: AP
“Ông ấy không bao giờ nói vòng vo mà đi thẳng vào vấn đề”, quan chức này tiết lộ.
Trong một cuộc họp báo tại Lầu Năm Góc vài giờ sau chiến dịch không kích Iran, Bộ trưởng Quốc phòng Hegseth ca ngợi Tổng thống Trump vì tiến hành một “chiến dịch táo bạo và xuất sắc”, đồng thời tuyên bố tham vọng hạt nhân của Iran đã bị “xóa sổ”.
Caine, trong bộ quân phục không quân màu xanh lam, tường thuật mọi chi tiết về chiến dịch và đưa ra đánh giá thận trọng về thành công của nó. Ông cho biết các cơ sở hạt nhân Iran “đã chịu thiệt hại và bị phá hủy cực kỳ nghiêm trọng”, nhưng lưu ý cần thời gian để có đánh giá cuối cùng.
Ông không đề cập lời nào tới Tổng thống Trump.
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)