|
| Quang cảnh hội thảo khoa học “Nhìn lại sự vận động, phát triển của văn học, nghệ thuật Việt Nam 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975-30/4/2025)” (ảnh T.D) |
(PLVN) – Tại Hội thảo khoa học “Nhìn lại sự vận động, phát triển của văn học, nghệ thuật Việt Nam 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975-30/4/2025)”, các chuyên gia, nhà quản lý, văn nghệ sĩ cùng nhau đánh giá, phân tích, trao đổi về những thành tựu nổi bật đạt được và đề xuất những giải pháp thiết thực, góp phần vào sự phát triển bền vững của văn học, nghệ thuật nước nhà trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Ngày 27/6/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ VH-TT&DL) tổ chức Hội thảo khoa học “Nhìn lại sự vận động, phát triển của văn học, nghệ thuật Việt Nam 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30.4.1975-30.4.2025)”.
Ông Hoàng Hà, Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật cho biết, văn học, nghệ thuật luôn được Đảng ta xác định là lĩnh vực rất quan trọng và đặc biệt tinh tế của văn hóa. “Tấm bản đồ văn học, nghệ thuật” đất nước liền một dải, 50 năm qua, văn học, nghệ thuật Việt Nam tiếp tục mạch nguồn truyền thống cách mạng, bám sát thực tiễn và hơi thở cuộc sống, thể hiện khát vọng chân, thiện, mỹ, góp phần bồi đắp tâm hồn, tư tưởng, tình cảm và khí phách con người Việt Nam.
Đặc biệt, nhờ vào thành tựu khoa học công nghệ, nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật được lan tỏa rộng rãi trên môi trường mạng, mang đến những tâm thế mới cho người sáng tác và công chúng: Đó là sự chủ động, tương tác hai chiều; qua đó, giúp người sáng tác nắm bắt thị hiếu và nhu cầu hưởng thụ của công chúng để có thế sáng tạo những tác phẩm mới, hấp dẫn công chúng. Sự phát triển của thị trường nghệ thuật những năm gần đây đã đóng góp quan trọng vào phát triển công nghiệp văn hóa, mà tiên phong là lĩnh vực điện ảnh ở phía Nam.
 |
|
Ông Hoàng Hà, Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật phát biểu tại hội thảo (ảnh T.D). |
“Có thể nói, chưa bao giờ mà văn nghệ sĩ có nhiều điều kiện thuận lợi để công bố, phổ biến các sáng tạo như hiện nay. Đảng và Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho văn hóa nói chung và văn học, nghệ thuật nói riêng. Điều này được thể hiện qua các chủ trương, chính sách hỗ trợ, khuyến khích sự tìm tòi, tôn trọng tự do sáng tạo của văn nghệ sĩ. Nghị quyết 23-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới đã khẳng định văn học, nghệ thuật “là nhu cầu thiết yếu, thể hiện khát vọng chân, thiện, mỹ của con người; là một trong những động lực to lớn trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội và sự phát triển toàn diện của con người Việt Nam”- ông Hoàng Hà cho biết.
Bên cạnh những thành công và thuận lợi, văn học nghệ thuật sau năm 1975 cũng đối mặt với không ít thách thức và đặt ra các vấn đề trong sáng tác, giáo dục, bảo tồn, đời sống của các văn nghệ sĩ.
Tiến sĩ Nguyễn Tiến Thư đã chỉ ra thách thức lớn nhất đối với sáng tác văn học nghệ thuật sau 1975 là sự xâm nhập và lấn át của các sản phẩm văn hóa ngoại lai, nhất là các nước có nền công nghiệp văn hóa phát triển.
Trong khi các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc cần được bảo tồn và phát huy thì nhiều trào lưu, nhiều sản phẩm nghệ thuật đại chúng từ bên ngoài với sức hấp dẫn mạnh mẽ lại có nguy cơ làm lu mờ bản sắc văn hóa Việt.
Những biểu hiện lai căng, sao chép lệch chuẩn thẩm mỹ, thậm chí phản cảm, ngày càng xuất hiện nhiều trên các nền tảng số và truyền thông đại chúng, tạo nên sự xói mòn mềm về giá trị văn hóa truyền thống, ảnh hưởng đến khả năng tự thân kiến tạo và khẳng định bản sắc văn học nghệ thuật dân tộc trong bối cảnh quốc tế hóa.
Bên cạnh đó là việc thiếu vắng các tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, phản ánh đúng tầm vóc của sự nghiệp đổi mới, có sức lay động mạnh mẽ công chúng.
Nghệ thuật truyền thống gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì hoạt động, công tác lý luận phê bình cũng đã có những thành tựu nhất định nhưng chưa tương xứng với kỳ vọng. Chính sách văn học nghệ thuật vẫn còn những vướng mắc, bất cập.
 |
|
PGS.TS Lê Thanh Bình đề xuất các giải pháp như Nhà nước cần tạo hành lang pháp lý, đầu tư tài chính, đao tạo nguồn lực để phát triển văn học nghệ thuật (ảnh phim Làng Vũ Đại ngày ấy). |
Trước những thách thức này, PGS.TS Lê Thanh Bình đề xuất các giải pháp như Nhà nước cần tạo hành lang pháp lý, đầu tư tài chính, đao tạo nguồn lực để phát triển văn học nghệ thuật. Xây dựng các quỹ sáng tạo, vườn ươm tài năng và các trung tâm văn học nghệ thuật ứng dụng công nghệ cao.
Giáo dục thẩm mỹ, văn hóa, nghệ thuật trong học đường các cấp cần được đổi mới toàn diện, kịp thời, phù hợp thời đại và lợi thế văn hóa dân tộc. Công tác lý luận, phê bình phải bắt kịp thực tiễn sáng tạo, khơi dậy tinh thần trah luận học thuật tích cực và khai phóng. Bên cạnh đó, các văn nghệ sĩ cần chủ động hội nhập quốc tế có chọn lọc, tăng cường xuất khẩu tác phẩm văn học nghệ thuật Việt ra thế giới thông qua dịch thuật, triển lãm, giao lưu, hợp tác đa phương, song phương và khuyến khích các văn nghệ sĩ, nhà sáng tác, nhà quản lý văn học, nghệ thuật, nhà đầu tư giao lưu với đối tác nước ngoài, thúc đẩy các hợp tác chuyên môn, phổ biến tác phẩm hiệu quả.
33 tham luận cùng nhiều ý kiến trao đổi sôi nổi tại hội thảo tập trung vào những vấn đề: Đánh giá sự vận động, phát triển văn học, nghệ thuật Việt Nam qua 50 năm đất nước thống nhất, chỉ ra những đặc điểm nổi bật của các giai đoạn phát triển, nhất là từ sau đổi mới (1986) đến nay; Đề xuất các giải pháp hữu hiệu để xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật Việt Nam thực sự là một thành tố quan trọng của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đóng góp xứng đáng vào công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước.
Hội thảo lan tỏa thông điệp xây dựng nền văn học, nghệ thuật Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong xã hội, góp phần thực hiện thành công Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030.