Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế cảnh báo về nguy cơ xảy ra thảm họa khu vực nếu Israel tấn công nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran.
“Nhà máy Bushehr là nơi mà hậu quả của một cuộc tấn công có thể là nghiêm trọng nhất tại Iran”, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi nói trong phiên họp khẩn của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc ngày 20/6 về xung đột Iran – Israel.
Theo ông Grossi, một cuộc tấn công trực tiếp vào nhà máy điện hạt nhân Bushehr, nơi chứa “hàng nghìn kg vật liệu hạt nhân”, có thể “gây ra lượng phóng xạ rất cao”, với hậu quả nghiêm trọng không chỉ ở Iran. Nhà máy Bushehr do Nga xây dựng và nằm trên bờ biển Vùng Vịnh.
“Do đó, một lần nữa tôi kêu gọi kiềm chế tối đa. Không được phép để xảy ra các cuộc tấn công vũ trang vào cơ sở hạt nhân”, ông Grossi nói.
Ông cảnh báo trong trường hợp cơ sở này bị tấn công, người dân sống trong phạm vi vài trăm km tính từ nhà máy này sẽ phải sơ tán, trong đó có các khu vực đông dân cư ở những quốc gia Vùng Vịnh khác.
Một cuộc tấn công vào hai đường dây cung cấp điện cho Bushehr có thể khiến lõi lò phản ứng của nhà máy tan chảy, gây hậu quả thảm khốc, Tổng giám đốc IAEA nói thêm. Trong trường hợp đó, giới chức phải thực hiện các biện pháp bảo vệ cho người dân, đồng thời theo dõi bức xạ trên phạm vi vài trăm km.
Ông Grossi kêu gọi các bên thúc đẩy giải pháp ngoại giao để giải quyết xung đột và nhắc lại mong muốn được tham gia đàm phán hướng tới đạt thỏa thuận.
“IAEA có thể đảm bảo thông qua hệ thống thanh tra nghiêm ngặt rằng vũ khí hạt nhân sẽ không được phát triển ở Iran”, ông nói, thêm rằng ông không thể xác nhận hay phủ nhận việc Bushehr bị tấn công.
Màn hình hiển thị phần phát biểu của Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi trong cuộc họp khẩn của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về xung đột Ỉan – Israel tại trụ sở ở New York ngày 20/6. Ảnh: AFP
Bushehr là nhà máy điện hạt nhân duy nhất đang hoạt động ở Iran, sử dụng nhiên liệu từ Nga. Trang tin rouydad24 của Iran hôm 20/6 đưa tin hệ thống phòng không ở thành phố Bushehr đã được kích hoạt, song hiện chưa có thông tin về mục tiêu bị nhắm đến ở khu vực này.
Phát biểu tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cho biết xung đột Iran – Israel có thể bùng phát thành ngọn lửa không ai kiểm soát nổi và kêu gọi tất cả các bên “tạo cơ hội cho hòa bình”.
Đại sứ Nga tại LHQ Vasily Nebenzya cho biết các cuộc tấn công của Israel vào “cơ sở hạt nhân dân sự hòa bình của Iran” có thể đẩy thế giới vào “thảm họa hạt nhân chưa từng thấy”.
“Israel đã phớt lờ đánh giá của cơ quan chuyên môn quốc tế, tự ý quyết định tấn công một quốc gia có chủ quyền mà không quan tâm đến Hiến chương LHQ”, đại sứ Nga cho hay.
Đại sứ Iran tại LHQ Amir-Saeid Iravani nhấn mạnh đến thương vong dân thường trong các cuộc tấn công của Israel vào nước này, đồng thời giơ cao những bức ảnh trẻ em thiệt mạng do tập kích. Theo ông, các cuộc tấn công của Israel cấu thành “hành vi vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế”, đồng thời kêu gọi LHQ hành động.
Đặc phái viên Israel Danny Danon sau đó cáo buộc ông Iravani “đóng vai nạn nhân”. “Chúng tôi không xin lỗi vì đã tự vệ, tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran và vô hiệu hóa mối đe dọa”, ông Danon nói.
Ông cho rằng tên lửa đạn đạo của Iran có thể tấn công Tây Âu và thậm chí là bờ biển phía đông của Mỹ.
Giám đốc năng lượng hạt nhân Nga Alexei Likhachev trước đó nói rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào nhà máy Bushehr, nơi hàng trăm chuyên gia Nga đang làm việc, đều có thể gây thảm họa hạt nhân tương tự Chernobyl.
Giao tranh bùng phát từ ngày 13/6 khi Israel không kích phủ đầu Iran bằng chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy”, khiến nhiều chỉ huy cấp cao và nhà khoa học hạt nhân thiệt mạng. Hai bên sau đó liên tục tập kích qua lại. Theo số liệu từ giới chức hai nước, ít nhất 24 người ở Israel và 225 người tại Iran đã thiệt mạng.
Giới quan sát nhận định Israel đã giáng đòn vào chương trình hạt nhân Iran khi không kích các cơ sở làm giàu uranium, nhưng dường như chưa thể ngăn Tehran theo đuổi tham vọng hạt nhân. Tiến trình đàm phán giữa Iran và các bên liên quan về chương trình hạt nhân vẫn chưa đạt được bất cứ tiến triển nào.
Huyền Lê (Theo Al Jazeera, Reuters)