Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), phân tích vai trò đa chiều của báo chí trong việc phản biện chính sách, kết nối cung – cầu và đặc biệt nhấn mạnh sự cần thiết phải có những giải pháp riêng cho từng nhóm doanh nghiệp.
Báo chí là một kênh thông tin, một đầu mối truyền thông cực kỳ quan trọng. Với chức năng thông tin rộng rãi, báo chí giúp doanh nghiệp chia sẻ, phản hồi và minh bạch thông tin đến tất cả các bên có liên quan. Tôi nhìn thấy ít nhất bốn đối tượng thụ hưởng chính.
Thứ nhất là khách hàng, những người mà doanh nghiệp cần thông tin đầy đủ về hoạt động, chiến lược kinh doanh, kể cả những lúc doanh nghiệp gặp khó khăn.
Thứ hai là các cơ quan quản lý nhà nước. Thông qua báo chí, những phản hồi, vướng mắc của doanh nghiệp sẽ đến được với cơ quan chức năng, giúp họ ghi nhận và có những điều chỉnh kịp thời trong quản trị, điều hành.
Thứ ba là các nhà nghiên cứu, các cơ quan hoạch định chính sách. Họ cần những thông tin thực tiễn từ cộng đồng doanh nghiệp để xây dựng nên những chiến lược, chính sách khả thi, sát sườn với cuộc sống.
Cuối cùng là các đối tác, khi một doanh nghiệp chia sẻ kế hoạch mở rộng sản xuất hay xâm nhập một lĩnh vực mới, các đối tác tiềm năng cũng sẽ đọc, cảm nhận và nhìn thấy cơ hội hợp tác.
Đặc biệt, không phải lúc nào doanh nghiệp cũng gặp thuận lợi. Trong những giai đoạn khó khăn, thậm chí là khủng hoảng, sự đồng hành, chia sẻ của báo chí với tinh thần hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó thực sự là một chỗ dựa hết sức quan trọng. Khi tiếng nói của mình được lắng nghe và lý giải một cách khách quan, toàn diện bởi một bên thứ ba là báo chí, niềm tin của doanh nghiệp được nhân lên. Ngay cả khi đề xuất không được đáp ứng 100%, nhưng có sự giải thích thấu đáo, doanh nghiệp vẫn cảm thấy hài lòng.
Có rất nhiều trường hợp thực tiễn mà báo chí đã đóng vai trò then chốt. Tôi nhớ trước đây, khi Nhà nước ban hành một số quy định liên quan đến lĩnh vực lương thực, thực phẩm, ví dụ như quy định về nồng độ i-ốt, chính nhờ sự phản hồi mạnh mẽ của Hội Lương thực, Thực phẩm TP.HCM trên các phương tiện truyền thông mà các nhà hoạch định chính sách, các bộ, ngành đã tiếp nhận và điều chỉnh để chính sách mang tính khả thi, hợp thực tiễn hơn.
Hay một câu chuyện gần đây hơn là chương trình kích cầu đầu tư của TP.HCM. Chương trình này từng có thời gian bị gián đoạn gần ba năm. Với những thông tin phản hồi liên tục, sâu sắc từ các hiệp hội, doanh nghiệp thông qua báo chí, các cơ quan chức năng và lãnh đạo TP đã tiếp thu. Từ đó, TP đã xây dựng đề án và đề xuất thành công để Quốc hội đưa nội dung này vào Nghị quyết 98, cho phép TP.HCM tiếp tục triển khai.
Không phải lúc nào doanh nghiệp cũng có điều kiện đứng trước các diễn đàn lớn hay trực tiếp trình bày với cơ quan chức năng về những vấn đề mình gặp phải. Khi đó, các diễn đàn trên báo chí chính là một kênh đối thoại cực kỳ hiệu quả và cần thiết. Những xu thế mới như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh cũng có rất nhiều vấn đề cần được cập nhật, chia sẻ, và sự hợp tác của các cơ quan truyền thông là yếu tố hết sức có ý nghĩa.
Về mặt nhận thức, cộng đồng doanh nghiệp đều hiểu rất rõ rằng chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ. Không đầu tư cho khoa học công nghệ, doanh nghiệp không thể tồn tại. Việc đầu tư này ngày nay phải gắn liền với hành vi cụ thể là chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả quản trị, tiết giảm chi phí và chuyển đổi xanh để vượt qua các hàng rào kỹ thuật, đáp ứng đòi hỏi của thị trường.
Nhận thức có, mong muốn có, nhưng “điểm nghẽn” lớn nhất chính là giải pháp. Làm sao để chọn được giải pháp phù hợp với năng lực tài chính và sức chịu đựng của đại bộ phận doanh nghiệp Việt Nam là SME? Kêu gọi đầu tư một giải pháp công nghệ vài trăm triệu thì doanh nghiệp có thể cố gắng, chứ lên tới hàng chục, hàng trăm tỉ thì chỉ có những doanh nghiệp lớn mới làm được.
Doanh nghiệp hiện đang cần hai loại hỗ trợ. Một là, các nhà cung ứng phải suy nghĩ để đưa ra những giải pháp công nghệ “vừa sức” với SME. Hai là, cần có những mô hình đầu tư linh hoạt. Chẳng hạn như các giải pháp dùng chung, cho phép nhiều doanh nghiệp trong cùng một lĩnh vực có thể cùng sử dụng để chia sẻ chi phí. Hoặc chính các đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ trở thành một nhà đầu tư, cho phép doanh nghiệp muốn chuyển đổi có thể trả góp, trả dần chi phí thông qua tiền thuê bao hằng tháng.
Để làm được điều này, chính sách hỗ trợ của Nhà nước cũng phải thay đổi. Trước đây, chương trình kích cầu của chúng ta hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp đầu tư. Nhưng với mô hình mới, đối tượng đầu tư không phải là doanh nghiệp sử dụng, mà là doanh nghiệp cung cấp giải pháp. Vậy thì chính sách cũng phải hướng tới việc đưa doanh nghiệp cung cấp giải pháp vào đối tượng được thụ hưởng ưu đãi.
Khi thực tiễn đặt ra những vấn đề như vậy, báo chí có vai trò rất lớn trong việc phân tích, phản ánh để các cơ quan chức năng khi xây dựng chính sách sẽ nghĩ đến đặc thù của SME, từ đó đưa ra các cơ chế hỗ trợ hiệu quả hơn.
Chính xác, báo chí có thể đóng vai trò là một đơn vị trung gian ở giữa để kết nối cung và cầu. “Cung” từ các cơ quan chức năng đưa ra phải căn cứ theo “cầu” thực tế của doanh nghiệp. Nếu cung một đằng, cầu một nẻo thì chính sách sẽ trở nên lãng phí. Chúng ta đã từng có những chương trình hỗ trợ lãi suất nhưng giải ngân rất thấp vì cung không gặp cầu.
Vì vậy, tôi rất mong các cơ quan báo chí dành thời gian đầu tư, khảo sát để hiểu rõ, nắm rõ nhu cầu, đặc thù của doanh nghiệp. Đặc biệt là khối SME, họ thường không có đủ điều kiện để có một bộ phận marketing hay truyền thông chuyên nghiệp.
Việc này báo chí không thể làm một mình, mà hiệp hội chúng tôi sẵn sàng cùng vào cuộc. Chúng ta sẽ cùng ngồi lại, kết nối và cùng trăn trở, tư duy để tìm ra giải pháp. Phải có sự phân loại, “đo ni đóng giày” cho từng đối tượng. Doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp đầu ngành họ có nhu cầu khác, cách tiếp cận khác, thậm chí họ còn hiến kế cho những chuyện quốc gia đại sự nhưng số đông doanh nghiệp nhỏ và vừa thì nhu cầu kết nối của họ lại khác, giải pháp cho họ cũng phải khác.
Chúng ta cần tổ chức các diễn đàn theo từng chủ đề, bàn sâu và giải quyết những vấn đề cụ thể do thực tiễn của từng nhóm đối tượng đặt ra. Có thể sẽ phải cực công hơn một chút nhưng chắc chắn sẽ tăng tính hiệu quả và thực tiễn cho cả chính sách và hoạt động của doanh nghiệp. Khi những kiến nghị được tiếp thu và thể chế hóa, tôi tin nó sẽ tạo ra sức bật mới, bởi khi ách tắc được tháo gỡ, niềm tin được củng cố thì doanh nghiệp sẽ dấn thân, sáng tạo, làm cho hoạt động kinh tế của chúng ta trở nên sôi động hơn rất nhiều.
